Government Schemes For Farmers: शेती हा भारतातील लाखो कुटुंबांचा मुख्य व्यवसाय आहे पण शेती ही केवळ एक व्यवसायाची पद्धत नाही, तर ती लाखो कुटुंबांचे जीवनधारणाचे प्रमुख साधन आहे. ग्रामीण भागातील बहुतांश लोकांचे अर्थकारण शेतीवरच अवलंबून आहे. मात्र, या कृषिप्रधान देशात अजूनही अनेक शेतकरी सरकारी योजनांचा लाभ घेण्यापासून वंचित राहतात. यामागचे एक मोठे कारण म्हणजे माहितीचा अभाव, अर्धवट समज, किंवा वेळेवर अर्ज न करणे.
सध्या शेतकऱ्यांमध्ये पंतप्रधान किसान सन्मान निधी (PM-Kisan) योजनेच्या 20व्या हप्त्याची प्रतिक्षा सुरू आहे, ज्या अंतर्गत दरवर्षी तीन हप्त्यांमध्ये थेट बँक खात्यावर ₹6000 जमा केले जातात. परंतु, PM-Kisan ही एकमेव योजना नाही जी शेतकऱ्यांना आर्थिक आधार देते. केंद्र व राज्य सरकारांनी अनेक अशा योजना सुरू केल्या आहेत, ज्या केवळ शेतीसाठीच नव्हे, तर निवृत्तीनंतरचा आधार, आपत्तीग्रस्त पिकांवर विमा, सिंचनासाठी सौर उपकरणे आणि अत्यल्प व्याजदरावर कर्जसुविधा अशा विविध प्रकारे मदत करतात.
या लेखात आपण अशाच पाच महत्त्वाच्या आणि फायदेशीर सरकारी योजनांची माहिती घेणार आहोत, ज्या प्रत्येक शेतकऱ्याने नक्कीच जाणून घेणे आवश्यक आहे. या योजना केवळ शेतीसाठी उपयुक्त नाहीत, तर त्या शेतकऱ्यांचे भविष्य आर्थिकदृष्ट्या सुरक्षित बनवू शकतात. योग्य मार्गदर्शन आणि वेळेत अर्ज केल्यास, शेतकऱ्यांना त्यांच्या मेहनतीचा खरा मोबदला या योजनांमधून मिळू शकतो.
पीएम किसान मानधन योजना – निवृत्तीनंतरही आर्थिक आधार
PM Kisan Maandhan Yojana ही केंद्र सरकारची एक विशेष योजना आहे, जी लघु व सीमांत शेतकऱ्यांना 60 वयानंतर मासिक पेन्शन देण्याचे आश्वासन देते. ही योजना PM Kisan योजनेशी जोडलेली असल्याने, शेतकऱ्यांना त्यांच्या PM Kisan च्या हप्त्यातूनच अंशदान करता येते.
योजना वैशिष्ट्ये: Government Schemes For Farmers
- या योजनेत सहभागी होण्यासाठी 18 ते 40 वयोगटातील शेतकरी पात्र असतात.
- दरमहा फक्त ₹55 ते ₹200 अंशदान केल्यास, 60 वयानंतर ₹3000 पेन्शन मिळते.
- केंद्र सरकार शेतकऱ्याच्या अंशदानाइतकेच अंशदान करते, म्हणजेच दुप्पट परतावा.
- योजनेसाठी कोणत्याही प्रकारचा मेडिकल चेकअप आवश्यक नाही.
- जर शेतकरी मृत्यू पावला, तर त्याची विधवा पत्नी ही पेन्शनची हक्कदार ठरते.
उदाहरण: जर एखादा 30 वर्षांचा शेतकरी या योजनेत सहभागी होतो, तर त्याला फक्त ₹100 दरमहा भरावे लागतील आणि निवृत्तीनंतर दरमहा ₹3000 मिळतील.
प्रधानमंत्री फसल बीमा योजना – शेतीतील संकटांपासून सुरक्षा कवच
PMFBY म्हणजेच प्रधानमंत्री फसल बीमा योजना ही देशातील सर्वात महत्त्वाची पीकविमा योजना आहे. या योजनेचा उद्देश म्हणजे नैसर्गिक आपत्तीमुळे नुकसान झाल्यास आर्थिक भरपाई देणे.
योजना वैशिष्ट्ये: Government Schemes For Farmers
- खरीप पिकांसाठी फक्त 2% प्रीमियम, रब्बी पिकांसाठी 1.5% प्रीमियम.
- बाकीचे सगळे प्रीमियम केंद्र व राज्य सरकार मिळून भरते.
- विशेष राज्ये जसे की जम्मू-काश्मीर, नॉर्थ ईस्ट, हिमाचल यांना 100% सरकारी प्रीमियम लाभ.
- नुकसान झाल्यानंतर इन्शुरन्स कंपनीकडून भरपाई थेट खात्यावर.
- अर्ज प्रक्रिया ऑनलाइन व CSC केंद्रातून दोन्ही मार्गांनी उपलब्ध.
टिप: या योजनेचा लाभ घेण्यासाठी पिके वेळेवर नोंदवणे, सातबारा उतारा व आधार कार्ड असणे आवश्यक आहे.
किसान क्रेडिट कार्ड योजना – हंगामी कर्जासाठी सोपा मार्ग
Kisan Credit Card (KCC) योजना शेतकऱ्यांना त्यांच्या शेतीसाठी सोपे, जलद व कमी व्याजाचे कर्ज मिळवण्यासाठी मदत करते. यामध्ये शेतकऱ्यांना कमी दस्तऐवजांमध्ये आर्थिक सुविधा दिली जाते.
योजना वैशिष्ट्ये: Government Schemes For Farmers
- 3 लाख रुपयेपर्यंत कर्ज मिळू शकते, सध्यातरी ही मर्यादा 5 लाखांपर्यंत वाढवण्याचा विचार.
- फक्त 4% व्याज दराने कर्ज उपलब्ध, इंटरेस्ट सबवेंशन स्कीममुळे.
- ATM कार्डसारखे क्रेडिट कार्ड मिळते, ज्यातून पैसे काढता येतात.
- कर्जाची परतफेड पिकाच्या हंगामानुसार करता येते, म्हणजे सुलभ परतफेड.
- गहाण ठेव आवश्यक नाही (3 लाखांपर्यंत).
महत्त्वाचे: PM Kisan लाभार्थींना ही सुविधा वेगाने दिली जाते.
पीएम कुसुम योजना – सौर ऊर्जेच्या माध्यमातून सिंचन
PM Kusum Yojana हे शेतकऱ्यांना सौर ऊर्जा आधारित सिंचनासाठी उपकरणे पुरवणारी योजना आहे. यामध्ये शेतकऱ्यांना सब्सिडीवर सोलर पंप मिळतात आणि ते वीज उत्पादन करून अतिरिक्त कमाई देखील करू शकतात.
योजना वैशिष्ट्ये: Government Schemes For Farmers
- सोलर पंप, ड्रिप सिंचन उपकरणे यावर 60% सब्सिडी मिळते.
- 30% बँक लोन आणि फक्त 10% शेतकऱ्याचा वाटा.
- सोलर यंत्रणेद्वारे स्वतःच्या शेतासाठी वीज तयार करणे शक्य.
- अतिरिक्त वीज सरकारला विकून महिन्याला हजारो रुपयांची कमाई.
- जलसिंचनासाठी वीज पुरवठ्याची गरज नाही, स्वयंपूर्ण होतो शेतकरी.
लाभ: शेतकऱ्यांचे विजेवरील खर्च कमी होतात आणि उत्पन्न वाढते.
प्रधानमंत्री कृषि सिंचाई योजना – पाण्याच्या थेंबाचा योग्य वापर
PMKSY (प्रधानमंत्री कृषि सिंचाई योजना) ही सरकारची एक महत्त्वाची योजना आहे, जी “हर खेत को पानी” या संकल्पनेवर आधारित आहे. शेतकऱ्यांना सूक्ष्म सिंचन यंत्रणा (Drip आणि Sprinkler) बसवण्यासाठी अनुदान दिले जाते.
योजना वैशिष्ट्ये: Government Schemes For Farmers
- लघु व सीमांत शेतकऱ्यांना 55% पर्यंत सब्सिडी मिळते.
- इतर सर्व शेतकऱ्यांना देखील 45% सब्सिडी दिली जाते.
- पैसे थेट DBTद्वारे शेतकऱ्याच्या खात्यात जमा केले जातात.
- या योजनेतून शेतकरी पाण्याचा जास्तीत जास्त आणि योग्य वापर करू शकतात.
- शेतीची उत्पादकता वाढते आणि खर्च कमी होतो.
सूचना: अर्ज करण्यासाठी e-Krishi पोर्टल किंवा जिल्हा कृषी अधिकारी कार्यालयात संपर्क साधा.
Government Schemes For Farmers
आजच्या काळात केवळ PM Kisan हप्त्यावर शेतकऱ्यांचे भविष्य सुरक्षित राहू शकत नाही. त्यामुळे वरील PM Kisan Maandhan, PMFBY, KCC, PM Kusum आणि PMKSY या पाचही योजनांचा लाभ घेणे अत्यंत आवश्यक आहे. योग्य माहिती आणि वेळेवर अर्ज केल्यास या योजना शेतीतून उत्पन्न वाढवणे, अपघाताच्या वेळी आर्थिक आधार मिळवणे, आणि निवृत्तीनंतरही आयुष्य सुसह्य करणे शक्य करतात.
Government Schemes For Farmers सल्ला: तुमच्या गावातील कृषी अधिकारी किंवा CSC केंद्र यांच्याशी संपर्क साधा आणि या योजनांसाठी लवकर अर्ज करा.
Table of Contents