Gold ownership in India: भारतामध्ये सोने एक अत्यंत महत्त्वाचे आणि सर्वात प्रिय वित्तीय आर्थिक गुंतवणूक साधन आहे. भारतीय कुटुंबांतील महिलांमध्ये सोने या अनमोल धातुचचे विशेष स्थान आहे. विविध सण, व्रत, आणि खास प्रसंगांमध्ये लोक मोठ्या प्रमाणावर सोने खरेदी करतात. भारतीय समाजात सोने हे फक्त दागिन्यांच्या रूपात नाही, तर एक भक्कम आर्थिक गुंतवणूक म्हणूनही ओळखलं जाते. त्याचबरोबर, अनेक लोक आर्थिक संकटांच्या वेळी किंवा गरजेच्या वेळी सोने विकून आपल्या समस्यांचे निराकरण करतात.
पण, भारत सरकारने घरात सोने ठेवण्यावर काही विशेष नियम लागू केले आहेत. प्रत्येक व्यक्तीसाठी सोने ठेवण्याची एक मर्यादा निश्चित केली गेली आहे. त्यामुळे, आपल्याला घरात किती सोने ठेवता येईल याची माहिती घेणं महत्त्वाचं आहे. या लेखात आपण भारतातील सोने ठेवण्याच्या नियमांबद्दल सखोल माहिती आणि सोने विकताना लागणाऱ्या करांची माहिती देखील पाहणार आहोत.
भारतात सोने मालकीसाठी असलेले नियम
भारत सरकारने सोने मालकीसाठी काही विशिष्ट मार्गदर्शक तत्त्वं आणि नियम लागू केले आहेत. या नियमांचे पालन केल्याने सोने खरेदी करणं आणि घरात ते सुरक्षितपणे ठेवणं कायदेशीर ठरते. तसेच, सोने खरेदी करताना त्या सोन्याची खरेदी केलेली रक्कम आणि उत्पन्न याचा खुलासा करणे आवश्यक आहे.
सोने खरेदीच्या प्रमाणित स्रोतांची महत्त्व
भारत सरकारने लागू केलेल्या नियमांनुसार, जर तुम्ही सोने आपल्या घोषित आणि प्रमाणित उत्पन्नातून विकत घेत असाल, जसं की कृषी उत्पन्न, इन्कम टॅक्स भरलेली रक्कम, किंवा कायदेशीर वारसा, तर त्यावर कर लागणार नाही. या प्रमाणित स्रोतांमुळे तुम्हाला घरात सोने ठेवण्याचा अधिकार मिळतो आणि त्यावर कर आकारला जात नाही.
घरात सोने ठेवण्याची मर्यादा
घरात सोने ठेवण्याच्या बाबतीत भारतीय कर विभागाने काही मर्यादा ठरवून दिल्या आहेत. प्रत्येक व्यक्तीसाठी सोने ठेवण्याची एक विशिष्ट मर्यादा आहे. ज्या मर्यादेपेक्षा अधिक सोने तुम्ही घरात ठेवल्यास, त्याची तपासणी केली जाऊ शकते. खाली दिलेल्या तक्त्यात तुम्हाला प्रत्येक वर्गासाठी सोने ठेवण्याची अनुमती दिली आहे.
| वर्ग | सोने ठेवण्याची मर्यादा |
| अविवाहित महिला | २५० ग्राम |
| अविवाहित पुरुष | १०० ग्राम |
| विवाहित महिला | ५०० ग्राम |
| विवाहित पुरुष | १०० ग्राम |
टीप: Gold Ownership in India या मर्यादेत सोने ठेवले असल्यास, तुम्हाला आयकर विभागाच्या तपासणीला तोंड द्यावे लागणार नाही. त्यामुळे घरात सोने ठेवताना या मर्यादांची माहिती असणे महत्त्वाचे आहे.
विवाहित आणि अविवाहित महिलांसाठी सोने ठेवण्याची मर्यादा
- विवाहित महिलांसाठी: विवाहित महिलांना ५०० ग्रामपर्यंत सोने ठेवण्याची अनुमती आहे. याचा अर्थ, जर तुम्ही विवाहित असाल, तर तुम्ही आपल्या घरात ५०० ग्राम पर्यंत सोने ठेऊ शकता. हे दागिने किंवा सोने कोणत्याही स्वरूपात असू शकते.
- अविवाहित महिलांसाठी: अविवाहित महिलांसाठी, सरकारने २५० ग्राम सोने ठेवण्याची मर्यादा निश्चित केली आहे. त्यामुळे, तुम्ही अविवाहित असाल तर तुम्ही अधिकतम २५० ग्राम सोने घरात ठेऊ शकता.
पुरुषांसाठी सोने ठेवण्याची मर्यादा
- विवाहित पुरुषांसाठी: विवाहित पुरुषांसाठी आयकर विभागाने १०० ग्राम सोने ठेवण्याची अनुमती दिली आहे. याचा अर्थ, विवाहित पुरुष घरात १०० ग्राम सोने किंवा दागिने ठेऊ शकतात.
- अविवाहित पुरुषांसाठी: अविवाहित पुरुषांसाठी देखील १०० ग्राम सोने ठेवण्याची मर्यादा आहे.
सोने आणि दागिन्यांवर कर (Tax on Gold)
सोने विकत घेतल्यावर आणि नंतर विकल्यावर त्यावर लागणारा कर देखील महत्त्वाचा आहे. भारतात सोने विकताना दोन प्रकारचे कर लागू होतात – लघुकालीन (Short-term Capital Gains) आणि दीर्घकालीन (Long-term Capital Gains) कर.
- लघुकालीन लाभ कर: Gold Ownership in India
- जर तुम्ही सोने तीन वर्षांच्या आत विकले, तर तुम्हाला लघुकालीन लाभ कर लागेल. या कराची रक्कम तुमच्या उत्पन्न कराच्या स्लॅबनुसार ठरवली जाईल.
- दीर्घकालीन लाभ कर: Gold Ownership in India
- जर सोने तीन वर्षांपेक्षा जास्त वेळ ठेवलं आणि त्यानंतर विकलं, तर दीर्घकालीन पूंजीगत लाभ कर लागू होईल. यावर कर २०% असेल, त्यासोबत इंडेक्सेशन फायदे देखील मिळतात. याचा अर्थ, विक्री दराच्या वाढीमुळे महागाईच्या प्रभावाने कर कमी होऊ शकतो.
घरात सोने ठेवण्याचे सुरक्षा मुद्दे
तुम्ही घरात सोने ठेवत असाल, तर त्याची सुरक्षा सुनिश्चित करणं अत्यंत महत्त्वाचं आहे. तुमच्या कुटुंबाच्या सुरक्षा दृष्टिकोनातून, सोने ठेवल्याची जागा सुरक्षित असावी लागते. एका मजबूत तिजोरीत किंवा लोखंडी लॉकरमध्ये सोने ठेवणं सर्वात सुरक्षित ठरते. सोने ठेवताना त्याचा आधिकारिक रेकॉर्ड ठेवणं देखील आवश्यक आहे, त्यामुळे भविष्यात कुठल्या प्रकारच्या अडचणी येणार नाहीत.
आयकर विभाग आणि सोने तपासणी
भारतीय आयकर विभागाने घरात सोने ठेवण्याच्या बाबतीत नियम निश्चित केले आहेत. जर तुम्ही आयकर विभागाच्या तपासणी दरम्यान घरी अधिक सोने ठेवलं असेल, तर विभाग तुम्हाला सोने खरेदी केल्यानंतरच्या स्रोताची तपासणी करू शकतो. त्यासाठी तुमच्याकडे कागदपत्रांची साक्ष ठेवणं आवश्यक आहे.
Gold Ownership in India
भारतामध्ये सोने हे एक अत्यंत महत्त्वाचे आणि टिकाऊ आर्थिक वित्तीय साधन आहे. मात्र, सोने खरेदी करताना त्याच्या करांचे आणि मालकीच्या नियमांचे पालन करणं अत्यंत आवश्यक आहे. सोने विकताना लागणारा कर, घरात सोने ठेवण्याची मर्यादा, आणि कायदेशीर मार्गदर्शन ह्याची माहिती घेणं तुमच्यासाठी महत्त्वाचं ठरते. हे नियम लक्षात ठेवून, तुमचं सोने सुरक्षितपणे आणि कायदेशीर मार्गाने ठेवता येईल.
Gold Ownership in India संबंधित लिंक: CBDT – Gold Ownership Guidelines
Table of Contents