Government Business Loans for Women: महिलांच्या आर्थिक स्वावलंबनासाठी आणि सामाजिक सशक्तीकरणासाठी केंद्र सरकार आणि राज्य सरकार विविध उपयुक्त योजना सुरू करत असतात. विशेषतः ग्रामीण भागातील तसेच आर्थिकदृष्ट्या दुर्बल पार्श्वभूमीतील महिलांना आपल्या कुटुंबासाठी मदत करण्यासाठी किंवा स्वप्नातला व्यवसाय सुरू करण्यासाठी आर्थिक पाठबळाची गरज असते. बँका आणि वित्तीय संस्था यांच्यामार्फत दिल्या जाणाऱ्या या योजनांमध्ये महिलांना हमीशिवाय किंवा अत्यल्प हमीसह कमी व्याजदरात कर्ज मिळते.
या योजनांचे उद्दिष्ट म्हणजे महिलांना उद्योगधंद्याच्या जगात संधी मिळवून देणे, त्यांना आत्मनिर्भर बनवणे आणि त्यांचा आत्मविश्वास वाढवणे. 2025 मध्ये अनेक अशा योजना आहेत ज्या महिलांसाठी संजीवनी ठरू शकतात. खाली आपण अशाच टॉप 5 योजनांची सविस्तर माहिती घेणार आहोत.
1. प्रधानमंत्री मुद्रा योजना (PMMY)
प्रधानमंत्री मुद्रा योजना ही भारत सरकारची अत्यंत लोकप्रिय आणि प्रभावी योजना आहे जी महिला उद्योजिकांसाठी सुवर्णसंधी आहे. सूक्ष्म, लघु आणि मध्यम उद्योगांमध्ये गुंतवणूक करण्यासाठी ही योजना तीन श्रेणींमध्ये विभागली आहे – शिशु (₹50,000 पर्यंत), किशोर (₹50,001 ते ₹5 लाख) आणि तरुण (₹5 लाख ते ₹10 लाख). Government Business Loans for Women
विशेष म्हणजे, या योजनेअंतर्गत कर्ज घेण्यासाठी कोणतीही मालमत्ता गहाण ठेवण्याची गरज नाही, त्यामुळे घरकाम करणाऱ्या महिलाही आत्मविश्वासाने व्यवसाय सुरू करू शकतात. शिवाय अर्ज प्रक्रिया ऑनलाइन आणि ऑफलाइन दोन्ही मार्गांनी सहज करता येते. ही योजना केवळ कर्ज पुरवते नाही, तर त्यासोबत मार्गदर्शन, प्रशिक्षण आणि वित्तीय साक्षरतेचा भागसुद्धा प्रदान करते.
2. उद्योगिनी योजना
उद्योगिनी योजना ही विशेषतः आर्थिक दृष्ट्या कमकुवत आणि ग्रामीण भागातील महिलांसाठी डिझाइन करण्यात आलेली आहे. या योजनेद्वारे महिलांना ₹3 लाखांपर्यंतचे कर्ज मिळू शकते जे त्या स्वतःचा व्यवसाय सुरू करण्यासाठी वापरू शकतात. वयाची अट 18 ते 55 वर्षे असून कुटुंबाचे वार्षिक उत्पन्न ₹1.5 लाखांपेक्षा कमी असणे आवश्यक आहे.
ही योजना 88 प्रकारच्या लघुउद्योगांसाठी लागू आहे जसे की अगरबत्ती बनवणे, डबलबेड शीट्स तयार करणे, सुतारकाम, पशुपालन, बेकरी युनिट इत्यादी. विशेषतः विधवा आणि अपंग महिलांना या योजनेत विशेष सवलती मिळतात. हमीविना आणि किमान कागदपत्रांद्वारे ही योजना महिलांसाठी व्यवसायाचा मजबूत पाया तयार करते.
3. स्टँड-अप इंडिया योजना
महिला उद्योजिकांसाठी ₹10 लाख ते ₹1 कोटीपर्यंतचे मोठे कर्ज मिळवण्यासाठी ‘स्टँड-अप इंडिया’ योजना खूप उपयुक्त आहे. ही योजना SC, ST वर्गातील तसेच सर्वसामान्य महिला उद्योजिकांसाठी तयार करण्यात आली आहे. यामध्ये कोणताही नवीन उत्पादन, सेवा किंवा व्यापार आधारित व्यवसाय सुरू करणाऱ्या महिलांना वित्तीय सहाय्य दिले जाते. Government Business Loans for Women
ही योजना केवळ कर्जपुरवठ्यावर आधारित नसून त्यासोबत व्यवसायिक प्रशिक्षण, व्यवहाराची योजना बनवण्याची मदत, आणि परतफेडीचे लवचिक पर्याय देखील पुरवते. 7 वर्षांपर्यंत परतफेड कालावधी आणि 18 महिन्यांपर्यंत स्थगिती कालावधी या योजनेला अधिक फायदेशीर बनवतात. महिलांना या योजनेमुळे मोठ्या प्रमाणावर व्यवसाय सुरू करण्याची क्षमता निर्माण होते.
4. अन्नपूर्णा योजना
अन्नपूर्णा योजना ही खाद्यपदार्थ व्यवसाय सुरू करू इच्छिणाऱ्या महिलांसाठी आदर्श आहे. ज्या महिला आपले कॅटरिंग, डब्बा सेवा, होम किचन किंवा छोटा हॉटेल सुरू करू इच्छितात, त्यांच्यासाठी ही योजना संजीवनीसारखी आहे. ₹50,000 पर्यंतचे कर्ज मिळवून महिला स्वयंपाकासाठी लागणारे उपकरणे, कच्चा माल, गॅस स्टोव्ह, मिक्सर, फ्रीज इत्यादी गोष्टी सहजपणे खरेदी करू शकतात.
योजनेचा परतफेड कालावधी तीन वर्षांचा असून व्याजदरही सवलतीचा असतो. हमीची आवश्यकता नाही, त्यामुळे आर्थिक पाठबळ नसलेल्या महिलाही सहजपणे या योजनेचा लाभ घेऊ शकतात. ही योजना महिला गृहिणींना घरातूनच व्यवसाय सुरू करण्याची उत्तम संधी देते. Government Business Loans for Women
5. महिला उद्योग निधी योजना
महिला उद्योग निधी योजना ही SIDBI म्हणजे स्मॉल इंडस्ट्रीज डेव्हलपमेंट बँक ऑफ इंडिया मार्फत राबवली जाते. या योजनेचा मुख्य उद्देश महिलांना उत्पादन, सेवा किंवा व्यापार क्षेत्रात व्यवसाय सुरू करण्यासाठी आर्थिक सहाय्य पुरवणे आहे. या योजनेद्वारे महिलांना ₹10 लाखांपर्यंतचे कर्ज मिळू शकते. परतफेडीचा कालावधी 10 वर्षांपर्यंत असतो आणि 5 वर्षांपर्यंत स्थगिती कालावधी मिळतो. व्याजदर तुलनेने कमी असतो आणि कोणत्याही गहाण किंवा हमीशिवाय कर्ज मिळते.
यामध्ये महिला उद्योजिकेला व्यवसायासाठी मार्गदर्शन, प्रशिक्षण, आणि नेटवर्किंगची संधी देखील मिळते. या योजनेचा लाभ घेऊन महिला विविध व्यवसाय सुरू करू शकतात जसे की बुटीक, सॉफ्टवेअर कंपनी, सेंद्रिय शेती, शिक्षण केंद्र इत्यादी. Government Business Loans for Women
कर्ज घेण्यापूर्वी लक्षात ठेवाव्यात अशा महत्त्वाच्या गोष्टी
कोणतीही कर्ज योजना निवडण्याआधी महिलांनी काही महत्त्वाच्या गोष्टी लक्षात घेणे गरजेचे आहे. सर्वप्रथम, आपला व्यवसाय सुरू करण्याचा उद्देश स्पष्ट असावा. नंतर, आपण ज्या योजनेसाठी अर्ज करत आहोत त्याचे पात्रता निकष तपासणे आवश्यक आहे – वय, उत्पन्न, व्यवसायाचा प्रकार आणि आवश्यक कागदपत्रे.
याशिवाय कर्जाचा व्याजदर, परतफेडीचा कालावधी, हमीची आवश्यकता आणि सबसिडीची माहिती घेणे अत्यंत महत्त्वाचे आहे. बऱ्याच योजना थेट बँकांमध्ये अर्ज करून मिळू शकतात, तर काहींसाठी ऑनलाईन अर्ज प्रक्रिया आहे. सर्व प्रक्रिया पारदर्शक आणि सुलभ आहे, त्यामुळे योग्य मार्गदर्शनाने महिलांनी पुढे पाऊल टाकले पाहिजे.
Government Business Loans for Women
सध्याच्या डिजिटल आणि उद्योजकतेला चालना देणाऱ्या युगात महिलांसाठी सरकारी कर्ज योजना ही एक अमूल्य संधी आहे. गरजू आणि इच्छुक महिलांनी या योजनांचा लाभ घेऊन स्वतःचा व्यवसाय सुरू करावा आणि आर्थिक स्वावलंबनाच्या दिशेने पाऊल टाकावे. हे केवळ त्यांच्याच नव्हे तर त्यांच्या कुटुंबाच्या आणि समाजाच्या प्रगतीसाठीही अत्यंत उपयुक्त ठरेल.
2025 मध्ये सुरू असलेल्या या टॉप 5 योजनांचा लाभ घेऊन महिलांनी आपल्या कौशल्यांचा उपयोग करावा आणि ‘आपला व्यवसाय – आपली जबाबदारी’ या तत्त्वाने आत्मनिर्भर भारताच्या निर्मितीत योगदान द्यावे.
Sources:
- Pradhan Mantri MUDRA Yojana – mudra.org.in
- Udyogini Scheme – myScheme
- Stand-Up India – Standupmitra.in
- Mahila Udyam Nidhi – Tata Capital
Table of Contents