Petrol Diesel Fresh Prices: भारतामध्ये पेट्रोल आणि डिझेलच्या किमतींमध्ये दररोज बदल होतात. तेल विक्री कंपन्या (OMCs) प्रत्येक दिवशी सकाळी ६ वाजता पेट्रोल आणि डिझेलच्या किमतींचा आढावा घेतात. या दरांना जागतिक क्रूड तेलाच्या किमती तसेच विदेशी चलन विनिमय दरांचा प्रभाव असतो.
पेट्रोल आणि डिझेलच्या दरांमध्ये होणारे बदल हे देशातील नागरिकांच्या दैनंदिन खर्चावर थेट प्रभाव टाकतात. १९ डिसेंबर २०२४ च्या दिवशी पेट्रोल आणि डिझेलच्या किमतींमध्ये काही महत्त्वाचे बदल करण्यात आले आहेत. चला, या दरांचा आढावा घेऊन त्यामागील कारणे समजून घेऊयात.
१९ डिसेंबर २०२४ च्या पेट्रोल आणि डिझेल दरांची माहिती:
| शहर | पेट्रोल किमत (रु./लिटर) | डिझेल किमत (रु./लिटर) |
|---|---|---|
| दिल्ली | ९४.७२ | ८७.६२ |
| मुंबई | १०३.४४ | ८९.९७ |
| चेन्नई | १००.७५ | ९२.५६ |
| कोलकाता | १०४.९५ | ९१.७६ |
| नोएडा | ९४.८१ | ८७.९३ |
| लखनऊ | ९४.६५ | ८७.७६ |
| बेंगळुरू | १०२.८६ | ८८.९४ |
| हैदराबाद | १०७.४१ | ९५.६५ |
| जयपूर | १०४.८८ | ९०.३६ |
| त्रिवेंद्रम | १०७.२५ | ९६.१३ |
| भुवनेश्वर | १००.९७ | ९२.४६ |
पेट्रोल आणि डिझेलच्या किमतींवर प्रभाव करणारे घटक:
- जागतिक क्रूड तेल किमती (Global Crude Oil Prices):
पेट्रोल आणि डिझेलच्या किमतींवर सर्वात मोठा परिणाम जागतिक क्रूड तेलाच्या किमतींमुळे होतो. क्रूड तेलाच्या किमती वाढल्यास, पेट्रोल आणि डिझेलच्या किमतींमध्ये देखील वाढ होते. यामागे जागतिक बाजारातील तेलाची मागणी आणि पुरवठा, तसेच राजकीय घटक आणि नैतिक धक्के कारणीभूत ठरू शकतात. उदाहरणार्थ, तेल उत्पादक देशांमध्ये निर्माण होणारी ताणतणाव किंवा नैतिक संकटे तेलाच्या किमतींमध्ये मोठ्या प्रमाणात चढ-उतार घडवू शकतात. - रुपयाचे डॉलरच्या तुलनेत मूल्य (Exchange Rate):
भारत क्रूड तेलाच्या मोठ्या प्रमाणावर आयातीवर अवलंबून आहे. या संदर्भात, रुपये आणि डॉलरच्या विनिमय दराचा मोठा प्रभाव पेट्रोल आणि डिझेलच्या किमतींवर पडतो. जर रुपया डॉलरच्या तुलनेत कमजोर होईल, तर इंपोर्ट केलेल्या क्रूड तेलाची किंमत वाढते. त्यामुळे पेट्रोल आणि डिझेलचे दर वाढण्याची शक्यता असते. - कर आकारणी (Taxes): (Petrol Diesel Fresh Prices)
भारतामध्ये पेट्रोल आणि डिझेलवर केंद्र सरकार आणि राज्य सरकारांकडून वेगवेगळ्या प्रकारचे कर लावले जातात. यामध्ये उत्पादन कर, माल आणि सेवा कर (GST), आणि इतर स्थानिक करांचा समावेश असतो. प्रत्येक राज्याच्या कर धोरणांमुळे भारतातील विविध शहरांमध्ये इंधनाच्या किमतींमध्ये भिन्नता दिसून येते. काही राज्ये इंधनावर कमी कर घेतात तर काही राज्ये अधिक कर घेतात.
- स्थानीय वाहतूक खर्च (Freight and Local Charges):
पेट्रोल आणि डिझेलच्या किमतींवर स्थानिक वाहतूक खर्च आणि विविध राज्य-विशिष्ट शुल्क देखील प्रभाव टाकतात. तेल वितरणाच्या प्रक्रियेत होणाऱ्या खर्चामुळे शहरानुसार इंधन किमतीमध्ये बदल होतो. मोठ्या शहरे आणि दूरदराजच्या ठिकाणी पेट्रोल-डिझेलच्या वितरणासाठी आवश्यक असलेला खर्च अधिक असतो, ज्यामुळे त्या ठिकाणी इंधनाची किंमत वाढू शकते. - रिफायनिंग खर्च (Refining Costs):
क्रूड तेलाची शुद्धीकरण प्रक्रिया हे एक महत्त्वाचे आणि खर्चिक चरण आहे. पेट्रोल आणि डिझेल बनवण्यासाठी क्रूड तेल रिफायन केले जाते. रिफायनिंग प्रक्रियेत ज्या गोष्टी प्रभावित होतात त्यामध्ये क्रूड तेलाची गुणवत्ता, रिफायनरीची कार्यक्षमता आणि इतर तांत्रिक बाबींचा समावेश होतो. यामुळे इंधनाच्या किमतीमध्ये वाढ होऊ शकते. - इंधनाची मागणी (Fuel Demand):
पेट्रोल आणि डिझेलच्या किमतींवर मागणीचा थेट परिणाम होतो. विशिष्ट हंगामात, सुट्टीच्या दिवसांमध्ये, किंवा कृषी हंगामात इंधनाची मागणी अधिक असते. त्यामुळे इंधनाच्या किमतीत तात्पुरती वाढ होऊ शकते, विशेषत: शहरी आणि ग्रामीण भागांमध्ये.
पेट्रोल आणि डिझेल किमतींमधील स्थिरता आणि बदल:
भारत सरकारने २०२२ मध्ये पेट्रोल आणि डिझेलच्या किमतींमध्ये स्थिरता ठेवण्यासाठी एक महत्त्वाचा निर्णय घेतला. केंद्र सरकार आणि राज्य सरकारांनी कर कमी करून इंधन दरांचे नियंत्रण ठेवले. त्यानंतर, पेट्रोल आणि डिझेलच्या किमतींमध्ये कमी बदल झाले, तरीही जागतिक बाजारातील बदल आणि आर्थिक परिस्थितीनुसार दरांमध्ये उशिरा बदल होऊ शकतात.
भारतामध्ये इंधन दरांच्या नियंत्रणाचे महत्त्व:
पेट्रोल आणि डिझेलच्या दरांच्या बाबतीत सरकार अनेक उपाययोजना करत असते. केंद्र सरकारकडून आणि राज्य सरकारकडून इंधनावरील करामध्ये कपात, विविध योजना राबविल्या गेल्या आहेत, ज्यामुळे ग्राहकांना काहीसा दिलासा मिळाला आहे. यातून सरकारचा उद्देश म्हणजे, इंधनाच्या किमतींमध्ये स्थिरता राखणे आणि जनतेला अत्यधिक महागाईच्या तणावातून मुक्त करणे.
Petrol Diesel Fresh Prices
१९ डिसेंबर २०२४ रोजीच्या पेट्रोल आणि डिझेलच्या नवीन किमतींनी भारतीय नागरिकांना दरवाढीचा अनुभव दिला आहे. इंधनाचे दर वाढणे हे घराच्या मासिक बजेटवर थेट प्रभाव टाकते. त्यामुळे इंधन दरांमध्ये होणारे बदल समजून घेणे महत्त्वाचे आहे, कारण हे बदल ग्राहकांच्या दैनंदिन खर्चावर आणि जीवनशैलीवर मोठा परिणाम करू शकतात. जागतिक क्रूड तेलाच्या किमती, चलन विनिमय दर, स्थानिक कर, आणि इतर घटक हे सर्व इंधन दरांचे निर्धारण करण्यात महत्त्वाची भूमिका बजावतात.
संदर्भ: जागतिक तेल बाजारातील बदल, भारतातील इंधन दरवाढीवर सरकारचे नियंत्रण भारतामध्ये पेट्रोल आणि डिझेल मूल्य निर्धारण
Table of Contents