PM Mudra Loan Yojana: कोणताही नवीन व्यवसाय सुरू करताना सर्वात मोठी अडचण म्हणजे भांडवल. व्यवसायाची कल्पना कितीही उत्कृष्ट असली तरी त्यासाठी लागणारा निधी नसल्यास तो प्रत्यक्षात आणणे कठीण जाते. ज्यांच्याकडे आधीच भरपूर पैसे आहेत, ते सहजतेने व्यवसायात गुंतवणूक करून सुरुवात करतात. मात्र आर्थिकदृष्ट्या मागासवर्गातील, बेरोजगार तरुण, महिला उद्योजक किंवा ग्रामीण भागातील लोकांसाठी कर्ज हीच एकमेव आशा उरते.
यासाठी सरकारने ‘प्रधानमंत्री मुद्रा योजना’ (PMMY) अंतर्गत एक सुवर्णसंधी दिली आहे, ज्यामध्ये कोणतीही तारण (Collateral) न घेता, अगदी बिनव्याजी किंवा अत्यल्प व्याजदरात 10 लाख रुपये पर्यंत कर्ज मिळू शकते. या योजनेचा लाभ घेऊन तुम्ही तुमचा व्यवसाय सुरू करू शकता. या लेखात आपण जाणून घेणार आहोत की अर्ज करण्याची प्रक्रिया काय आहे, कोण पात्र आहे, कोणते कागदपत्र लागतात आणि कर्ज मिळवण्यासाठी कोणत्या गोष्टी लक्षात घ्याव्यात.
10 लाखांपासून थेट 20 लाखांपर्यंत कर्जाची संधी!
ज्या व्यक्तींना मोठ्या कर्जासाठी तारण ठेवणे शक्य नाही, अशा सर्वसामान्य लोकांसाठी केंद्र सरकारने एक अत्यंत उपयुक्त अशी कर्जव्यवस्था राबवली आहे. (PM Mudra Loan Yojana) प्रधानमंत्री मुद्रा योजनेअंतर्गत रस्त्यावर फळे-भाज्या विकणारे, चहा-नाश्त्याचे स्टॉल चालवणारे, सलून, सुतारकाम, किराणा दुकानदार, शिवणकाम करणारे अशा सर्व लघु व मध्यम व्यवसायिकांसाठी ही योजना विशेष फायदेशीर आहे.
या PM Mudra Loan Yojana कोणत्याही प्रकारची गॅरंटी (Collateral) न घेता, सरकारी बँका, खाजगी बँका, लघुवित्त संस्था आणि NBFC मार्फत 10 लाख रुपयांपर्यंतचे कर्ज दिले जाते. विशेष म्हणजे, हे कर्ज मिळवणे आता अधिक सुलभ झाले असून, सरकारने कर्ज मर्यादा 10 लाखांवरून थेट 20 लाखांपर्यंत नेण्याचे आश्वासन दिले आहे. त्यामुळे भविष्यात अधिक भांडवलाची आवश्यकता भासणाऱ्या छोट्या उद्योजकांसाठी ही एक मोठी संधी असणार आहे.
या योजनेमुळे लाखो बेरोजगारांना स्वतःचा व्यवसाय सुरू करण्याचा मार्ग मोकळा झाला असून, आर्थिक स्वावलंबनाचे स्वप्न साकार करण्याचा नवा मार्ग खुला झाला आहे.
देशातील उद्योजकतेला चालना देणारी योजना
आम्ही ज्या योजनेबद्दल बोलत आहोत, ती म्हणजे प्रधानमंत्री मुद्रा योजना (PMMY) एक अशी सरकारी योजना जी देशातील सामान्य, मध्यमवर्गीय आणि आर्थिकदृष्ट्या दुर्बल घटकातील नागरिकांना स्वतःचा व्यवसाय सुरू करण्यासाठी भांडवल पुरवते. 2015 साली पंतप्रधान नरेंद्र मोदी यांच्या नेतृत्वाखाली ही योजना सुरू करण्यात आली.
या PM Mudra Loan Yojana चा मुख्य उद्देश म्हणजे बेरोजगारी कमी करणे आणि देशातील लघु व मध्यम उद्योगांना (MSMEs) प्रोत्साहन देणे. या योजनेअंतर्गत कोणत्याही प्रकारच्या तारणाशिवाय 10 लाख रुपयांपर्यंतचे कर्ज दिले जाते. हे कर्ज ‘शिशू’, ‘किशोर’ आणि ‘तरुण’ अशा तीन टप्प्यांमध्ये दिले जाते, ज्यामुळे विविध स्तरांवरील उद्योजकांना त्यांची गरजेनुसार मदत मिळू शकते.
यासोबतच, 2024-25 च्या लोकसभा निवडणुकीच्या पार्श्वभूमीवर भाजपने आपल्या जाहीरनाम्यात या कर्जमर्यादेत वाढ करून ती 20 लाख रुपये करण्याचे मोठे आश्वासन दिले आहे. ही घोषणा भविष्यातील लघु उद्योजकांसाठी एक मोठी संधी ठरू शकते.
विशेष म्हणजे, या योजनेचा लाभ घेऊन आजवर देशभरातील लाखो नागरिकांनी स्वतःचा व्यवसाय सुरू केला आहे. त्यात फळविक्रेते, महिला बचतगट, शिवणकाम करणाऱ्या महिला, लघुउद्योगिक कामगार, स्टार्टअप सुरू करणारे तरुण अशा अनेकांनी समावेश आहे. त्यामुळे ही योजना केवळ आर्थिक मदत न देता, आत्मनिर्भर भारताच्या दिशेने एक महत्त्वपूर्ण पाऊल ठरत आहे.
मुद्रा योजनेत तीन प्रकारचे कर्ज: ‘शिशू’, ‘किशोर’ आणि ‘तरुण’
प्रधानमंत्री मुद्रा योजनेअंतर्गत कर्ज तीन प्रमुख श्रेणींमध्ये विभागले गेले आहे, शिशू, किशोर आणि तरुण. ही वर्गवारी उद्योजकाच्या व्यवसायाच्या टप्प्यानुसार केली जाते.
- शिशू श्रेणी – या टप्प्यात अशा उद्योजकांना समाविष्ट केले जाते जे नुकतेच व्यवसाय सुरू करत आहेत किंवा ज्यांना व्यवसायाची सुरुवात करायची आहे. या श्रेणीत 50,000 रुपयांपर्यंतचे कर्ज दिले जाते. हे कर्ज बहुतेकदा फळविक्रेते, हातगाडीवाले, छोट्या दुकानांचे मालक, शिवणकाम करणाऱ्या महिला इत्यादींसाठी उपयुक्त ठरते.
- किशोर श्रेणी – या टप्प्यात 50,000 रुपये ते 5 लाख रुपयांपर्यंतचे कर्ज दिले जाते. ज्या उद्योजकांनी आधीच व्यवसाय सुरू केला आहे आणि आता त्याचा विस्तार करायचा आहे, त्यांच्यासाठी ही श्रेणी योग्य आहे.
- तरुण श्रेणी – या वर्गात 5 लाख रुपये ते 10 लाख रुपयांपर्यंतचे कर्ज दिले जाते. हे कर्ज मध्यम स्तरावरील व्यवसायांच्या वाढीसाठी किंवा नव्या यंत्रसामुग्री खरेदीसाठी उपयुक्त असते.
या PM Mudra Loan Yojana ची खासियत म्हणजे, या कर्जासाठी कोणतीही मालमत्ता गहाण ठेवावी लागत नाही म्हणजेच Collateral-Free Loan आहे. त्यामुळे लहान उद्योजक, आर्थिकदृष्ट्या मागास वर्ग, महिला उद्योजक आणि नवखे व्यवसाय करणारे यांना या योजनेचा मोठा फायदा होतो.
कर्जासाठी अर्ज करताना तुम्हाला कोणता व्यवसाय करायचा आहे, त्याचे स्वरूप, उद्दिष्ट, अंदाजित खर्च व नफा याचा उल्लेख करावा लागतो. काही वेळा बँक किंवा वित्त संस्था व्यवसाय योजना (Business Plan) मागू शकते. त्यामुळे स्पष्ट उद्देश आणि योजनासह अर्ज केल्यास कर्ज मिळण्याची शक्यता जास्त असते.
मुद्रा कर्जासाठी अर्ज करण्याची प्रक्रिया
प्रधानमंत्री मुद्रा योजनेचा लाभ घेण्यासाठी तुम्ही देशातील कोणत्याही मान्यताप्राप्त बँकेत, जसे की State Bank of India (SBI), Bank of Baroda, Punjab National Bank, Canara Bank, HDFC, ICICI, किंवा इतर राष्ट्रीयकृत व खासगी बँकांमध्ये जाऊन सहज अर्ज करू शकता.
ही PM Mudra Loan Yojana सर्व बँकांमध्ये लागू आहे, आणि प्रत्येक बँक आपापल्या कर्ज धोरणानुसार व्याजदर निश्चित करते. सामान्यतः मुद्रा योजनेअंतर्गत दिल्या जाणाऱ्या कर्जाचे वार्षिक व्याजदर सुमारे 10% ते 12% दरम्यान असतो. काही बँका ग्राहकाच्या क्रेडिट स्कोअरनुसार किंवा व्यवसायाच्या स्वरूपानुसार थोडीफार सूट देखील देतात.
अर्ज करताना तुमच्याकडून मागवलेली सर्व कागदपत्रे, जसे की आधार कार्ड, पॅन कार्ड, पत्त्याचा पुरावा, पासपोर्ट साइज फोटो, व्यवसायाचा अंदाजपत्रक (Project Report), आणि कधी कधी बँक स्टेटमेंट, यांची बँकेकडून काळजीपूर्वक छाननी केली जाते. जर सर्व माहिती आणि कागदपत्रे योग्य व विश्वासार्ह असल्याचे आढळले, तर बँक तुमचा अर्ज मंजूर करते आणि पुढे ‘मुद्रा कार्ड’ जारी करते.
हे मुद्रा कार्ड म्हणजे एक प्रकारचे RuPay डेबिट कार्ड असते, जे तुमच्या मंजूर कर्जाच्या रकमेवर आधारीत असते. हे कार्ड वापरून तुम्ही व्यवसायाच्या विविध गरजांसाठी, जसे की कच्चा माल खरेदी, वाहतूक खर्च, मशीन खरेदी, दुकान भाडे, कामगार पगार इत्यादी, व्यवहार करू शकता. कार्डमुळे व्यवहार अधिक पारदर्शक आणि डिजिटल पद्धतीने पार पडतात, जे सरकारच्या डिजिटल इंडिया मोहिमेचा एक भाग आहे.
PM Mudra Loan Yojana
या PM Mudra Loan Yojana चा मुख्य उद्देश म्हणजे लहान उद्योजकांना सहज आणि किफायतशीर पद्धतीने भांडवल मिळवून देणे, जेणेकरून त्यांचा व्यवसाय फुलू शकेल आणि ते आत्मनिर्भर बनू शकतील.
PM Mudra Loan Yojana link: https://www.mudra.org.in