Vidhansabha Election Acharsanhita: भारताच्या सरकारकडून राबवल्या जाणाऱ्या विविध निवडणुकीतील सर्वांत महत्त्वाचा घटक म्हणजे निवडणूक आचारसंहिता. न्याय्य आणि नि:पक्षपाती निवडणुकांची हमी देण्यासाठी भारत निवडणूक आयोगाने काही नियम ठरवले आहेत. यांना आचारसंहिता म्हटले जाते आणि निवडणूक घोषित होताच सर्व राजकीय पक्ष आणि उमेदवारांना या नियमांचे पालन करणे अनिवार्य असते.
आचारसंहितेचे पालन करणे हे निवडणुकीचा सुगमता आणि पारदर्शकता सुनिश्चित करण्यासाठी आवश्यक असते. या लेखात आम्ही निवडणुकीच्या आचारसंहितेतील ‘काय करावे’ आणि ‘काय करू नये’ याबद्दल महत्त्वपूर्ण माहिती देत आहोत. कृपया हा लेख संपूर्ण वाचा आणि इतरांना शेअर करा
आचारसंहितेचे महत्त्व का आहे?
आचारसंहिता नियम हे निवडणुकीमधील एक महत्त्वपूर्ण साधन उपक्रम आहे, जे निवडणूक प्रक्रियेतील पारदर्शकता आणि विश्वास कायम राखते. यामुळे मतदारांना योग्य निर्णय घेण्यासाठी सुरक्षित वातावरण प्राप्त होत असते. मतदारांना भौतिक किंवा मानसिक गोष्टींचा त्रास न होता त्यांच्या मतांचा योग्य वापर करता यावा हाच या आचारसंहितेचा उद्देश आहे.
निवडणूक आचारसंहितेचे पालन करताना ‘काय करावे’
1. सुरू असलेले कार्यक्रम चालू ठेवता येतील: निवडणूक जाहीर झाल्यानंतरसुद्धा जे विकास कार्यक्रम सुरू आहेत ते चालू ठेवले जाऊ शकतात. विशेषत: पूर, दुष्काळ, इत्यादी नैसर्गिक आपत्तीग्रस्त भागात मदतीची कामे सुरू ठेवण्यास परवानगी आहे.
2. शासकीय परवानगी घेणे आवश्यक आहे: प्रचार सभांसाठी किंवा मिरवणुकीसाठी स्थानिक पोलीस प्राधिकरणांची परवानगी घेणे अनिवार्य आहे. त्यामुळे सुव्यवस्था राखण्यासाठी प्रशासनाला मदत होते.
3. सभेतील सुव्यवस्था राखावी: प्रचार सभांमध्ये अव्यवस्था निर्माण करणाऱ्या किंवा सुव्यवस्थेला हानी पोहोचवणाऱ्या घटकांविरुद्ध स्थानिक पोलीसांची मदत घेऊन कारवाई करावी.
4. अनौपचारिक ओळखचिठ्ठ्या साध्या कागदावर असाव्यात: मतदारांना ओळखचिठ्ठ्या साध्या (पांढऱ्या) कागदावर पुरवाव्यात. यावर पक्षाचे किंवा उमेदवाराचे कोणतेही चिन्ह नसावे.
5. टीकेसाठी धोरणे आणि कामगिरीचाच आधार घ्यावा: इतर राजकीय पक्ष आणि उमेदवारांवरील टीका केवळ त्यांच्या धोरणे, कामगिरी, आणि कार्य यावर आधारित असावी. त्यांचा वैयक्तिक किंवा खाजगी जीवनाशी संबंधित कोणताही मुद्दा टीकेसाठी वापरू नये.
निवडणूक आचारसंहितेचे पालन करताना ‘काय करू नये’
1. सरकारी निधीतून जाहिरात करू नये: निवडणुकीच्या कालावधीत सरकारी निधीतून कोणत्याही प्रकारे सत्ताधारी पक्षाच्या कामगिरीची जाहिरात करणे बेकायदेशीर आहे.
2. प्रचारासाठी प्रार्थनास्थळांचा वापर नको: कोणत्याही धर्माच्या प्रार्थनास्थळांचा वापर प्रचारासाठी किंवा सभा घेण्यासाठी करू नये.
3. लाच देणे आणि दारूचे वाटप करणे अवैध: मतदारांना आकर्षित करण्यासाठी कोणत्याही प्रकारची लाच देणे, दारूचे वाटप करणे किंवा मतदारांवर दडपण आणणे आचारसंहितेच्या नियमाविरुद्ध आहे.
4. मतदान केंद्रावर 100 मीटरच्या आत प्रचार नको: मतदान केंद्रापासून 100 मीटरच्या आत प्रचार, ध्वज, चिन्ह, किंवा इतर प्रचार साहित्याचे प्रदर्शन करणे प्रतिबंधित आहे.
5. मतदानाच्या दिवशी वाहनांची व्यवस्था करू नये: मतदानाच्या दिवशी मतदारांना मतदान केंद्रावर आणण्यासाठी वाहनाची व्यवस्था करणे आचारसंहितेच्या नियमांचे उल्लंघन आहे.
नागरिकांनी आचारसंहिता पालनाचा भंग झाल्यास काय करावे?
Vidhansabha Election Acharsanhita नागरिकांना आचारसंहिता भंग झाल्याचे आढळल्यास ते निवडणूक आयोगाच्या सी-व्हिजील (cVIGIL) ॲपवर तक्रार करू शकतात. या ॲपच्या माध्यमातून ध्वनीमुद्रण किंवा ध्वनीचित्रमुद्रण करून तक्रार दाखल करणे शक्य आहे. यामुळे आयोगाला तत्काळ कारवाई करता येते.
निष्कर्ष: Vidhansabha Election Acharsanhita
निवडणुकीच्या काळात आचारसंहितेचे पालन करणे हे सर्वांसाठी आवश्यक आहे. निवडणुका स्वच्छ, पारदर्शक आणि निष्पक्ष होण्यासाठी आचारसंहितेचे पालन करणे ही राजकीय पक्षांची आणि नागरिकांची जबाबदारी आहे. यामुळेच लोकशाही व्यवस्थेत पारदर्शकता आणि विश्वास वाढतो.
Disclaimer: या Vidhansabha Election Acharsanhita लेखातील माहिती सामान्य जनतेसाठी आहे. आचारसंहितेच्या नियमांबाबत अधिकृत माहिती आणि अद्ययावत नियमांसाठी भारत निवडणूक आयोगाच्या संकेतस्थळाला भेट द्यावी
निवडणूक आयोगाच्या अधिकृत संकेतस्थळाची लिंक: अधिक माहितीसाठी भारत निवडणूक आयोगाची अधिकृत वेबसाइट या ठिकाणी भेट द्या.
Table of Contents