Petrol Fuel Prices: कच्च्या तेलाच्या किमतीत घट! पुढील काही महिन्यांत पेट्रोल-डिझेल होऊ शकते स्वस्त.

Petrol Fuel Prices: सध्या कच्च्या तेलाच्या किमतीत गेल्या काही महिन्यांमध्ये मोठी चढ-उतार पाहायला मिळाली होती. मात्र आंतरराष्ट्रीय बाजारात कच्च्या तेलाची किंमत प्रतितिबॅरल सुमारे ६५ डॉलर इतकी स्थिरावलेली आहे. याच पार्श्वभूमीवर केंद्रीय पेट्रोलियम व नैसर्गिक वायू मंत्री हरदीप सिंग पुरी यांनी अलीकडेच एक महत्त्वपूर्ण विधान केले आहे.

त्यांनी स्पष्टपणे सांगितले की, जर कच्च्या तेलाची किंमत ६५ डॉलरच्या आसपासच राहिली आणि आंतरराष्ट्रीय स्तरावर इराण-इस्रायलसारखा कोणताही गंभीर तणाव निर्माण झाला नाही, तर पुढील दोन ते तीन महिन्यांत भारतात पेट्रोल आणि डिझेलच्या किमती कमी करण्याचा विचार होऊ शकतो.

‘ऊर्जा संवाद’ कार्यक्रमात महत्वाचे संकेत

दिल्ली येथे आयोजित करण्यात आलेल्या ‘ऊर्जा संवाद’ या परिषदेत बोलताना पुरी यांनी सांगितले की, “सध्या सरकारी तेल कंपन्यांना चांगला नफा मिळत आहे. आंतरराष्ट्रीय बाजारात दर कमी होत असल्याने कच्च्या तेलाच्या खरेदीवर खर्च कमी झाला आहे. यामुळे पेट्रोल-डिझेलचे दर कमी करून ग्राहकांना थेट दिलासा देता येऊ शकतो.”

सरकारी कर आणि सध्याची कर रचना

आजच्या घडीला एकूण पेट्रोलच्या किमतीमध्ये केंद्र आणि राज्य या दोन्ही सरकारकडून मोठ्या प्रमाणात कर वसूल केला जातो. उदाहरणार्थ; Petrol Fuel Prices

• केंद्र सरकार पेट्रोलवर २१.९० रुपये प्रति लिटर इतका कर आकारते.
• दिल्ली सरकारसारख्या राज्यांत सरासरी १५.४० रुपये प्रति लिटर व्हॅट (VAT) आकारला जातो.
• अशा प्रकारे एका लिटर पेट्रोलवर सुमारे ३७.३० रुपये कर भरावा लागतो.

डिझेलसाठीही परिस्थिती फार वेगळी नाही. केंद्र सरकार डिझेलवर १७.८० रुपये प्रति लिटर कर आकारते. राज्यांमधील व्हॅट याव्यतिरिक्त आहे. त्यामुळे इंधनाच्या किमती वाढण्यामागे आंतरराष्ट्रीय दरांइतकेच देशांतर्गत कर हेही कारण ठरतात.

भारताची कच्च्या तेलावर अवलंबित्व आणि पुरवठा

भारत हा जगातील सर्वात मोठ्या कच्चे तेल आयात करणाऱ्या देशांपैकी एक आहे. दररोज कोट्यवधी लिटर पेट्रोल आणि डिझेल वापरणारा भारत कच्च्या तेलासाठी प्रामुख्याने मध्यपूर्व देशांवर, तसेच रशिया यांसारख्या देशांवर अवलंबून असतो. सध्या भारताच्या एकूण कच्च्या तेलाच्या आयातीपैकी सुमारे ४० टक्के पुरवठा रशियाकडून केला जातो.

रशियाकडून स्वस्तात तेल घेण्यावर काही पाश्चिमात्य देशांकडून नाराजी व्यक्त करण्यात आली होती. अमेरिकेनेही भारताला अप्रत्यक्ष धमकी दिली होती की, “रशियाकडून तेल खरेदी करू नका.” मात्र भारताने त्या धमकीला झुगारून लावले आणि स्पष्ट शब्दांत सांगितले की, “तेल खरेदीबाबत आम्ही आमच्या देशाच्या हिताला प्राधान्य देणार.”

पुरी यांनी हेही स्पष्ट केले की, “जर कधी रशियाकडून तेल पुरवठ्यात अडथळे निर्माण झाले, तर भारताकडे इतर देशांमधून तेल खरेदी करण्याचे पर्याय उपलब्ध आहेत. त्यामुळे पुरवठा खंडित होण्याचा मोठा धोका नाही.”

पेट्रोलच्या किमतीचे गणित कसे बनते?

एका लिटर पेट्रोलची किंमत कशी ठरते याचा विचार केला तर यामध्ये अनेक घटकांचा समावेश होतो; Petrol Fuel Prices

• बेस प्राईज : सुमारे ४८.२३ रुपये
• केंद्राचा कर : सुमारे २७.९० रुपये
• डीलर कमिशन : सुमारे ३.८६ रुपये
• राज्याचा व्हॅट : सुमारे ३०.१९ रुपये

हे सगळे मिळून दिल्लीसारख्या ठिकाणी पेट्रोलचा दर १०३.५० रुपये प्रति लिटर इतका पोहोचतो.

तेल कंपन्यांचा नफा किती?

सध्या आंतरराष्ट्रीय बाजारातील परिस्थिती आणि देशांतर्गत कररचनेमुळे तेल कंपन्यांना चांगला नफा मिळतो आहे. उपलब्ध माहितीनुसार; Petrol Fuel Prices

• पेट्रोलवर कंपन्यांना १२ ते १५ रुपये प्रति लिटर इतका नफा होतो.
• डिझेलवर कंपन्यांना सुमारे ६.१२ रुपये प्रति लिटर नफा मिळतो.
  तरीही, ग्राहकांना दरकपातीचा लाभ अजून दिला गेलेला नाही.

कच्च्या तेलाच्या किंमतीत स्थिरता का महत्त्वाची?

कच्च्या तेलाच्या किंमती आंतरराष्ट्रीय घडामोडींवर मोठ्या प्रमाणात अवलंबून असतात. मध्यपूर्वेतील तणाव, इराण-इस्रायलमधील परिस्थिती, युक्रेन-रशिया युद्ध यांसारख्या गोष्टींमुळे दर झपाट्याने वाढतात. जर बाजारात स्थिरता राहिली तर पेट्रोल-डिझेलचे दर कमी करणे शक्य होते.

दररोज पेट्रोल-डिझेल वापरणाऱ्या सामान्य नागरिकांसाठी आणि उद्योगधंद्यांसाठी इंधनाच्या किमती कमी होणे ही मोठी दिलासादायक गोष्ट ठरते. Petrol Fuel Prices

• शेतकऱ्यांना डिझेल स्वस्त मिळाल्यास सिंचनाचा खर्च कमी होईल.
• वाहतुकीचा खर्च कमी झाल्याने बाजारात वस्तूंच्या किमती कमी होऊ शकतात.
• रोजच्या प्रवासाचा खर्च कमी झाल्याने मध्यमवर्गीय कुटुंबांवरचा आर्थिक ताण हलका होईल.

भारताने दीर्घकालीन दृष्टीकोन ठेवून ऊर्जा स्वावलंबनावर भर देणे गरजेचे आहे. वीज निर्मिती, हरित ऊर्जेचा वापर, तसेच इथेनॉल, बायोडिझेल यांसारख्या पर्यायांवर गुंतवणूक केल्यास परकीय तेलावर अवलंबित्व कमी होईल. सौरऊर्जा, पवनऊर्जा यासारख्या स्त्रोतांमुळे भविष्यातील ऊर्जा खर्चही कमी करता येईल.

कच्च्या तेलाच्या बाजाराचा जागतिक परिणाम

जगभरात कच्च्या तेलाची मागणी आणि पुरवठा यावरूनच दर ठरतो. सौदी अरेबिया, इराण, रशिया यांसारख्या प्रमुख उत्पादक देशांच्या धोरणांवर संपूर्ण जग अवलंबून असते. एका छोट्याशा तणावामुळे किंवा युद्धामुळे तेलाच्या किमती काही तासांतच वाढू शकतात. त्यामुळे भारतासारख्या आयातदार देशाने नेहमीच सावध राहणे आवश्यक आहे.

आता सर्वसामान्य ग्राहकांची नजर ही सरकारी तेल कंपन्यांच्या पुढील निर्णयावर आहे. जर आंतरराष्ट्रीय बाजारात कच्च्या तेलाची किंमत ६५ डॉलरच्या आसपासच राहिली, तर कंपन्या व सरकारकडून पेट्रोल-डिझेलच्या दरात कपात करून सर्वसामान्यांना दिलासा देण्याची शक्यता जास्त आहे.

Petrol Fuel Prices

आजच्या महागाईच्या काळात इंधनाचे दर कमी होणे म्हणजे प्रत्येकासाठी मोठा दिलासा ठरेल. सरकारकडून मिळणाऱ्या संकेतांवरून पुढील काही महिन्यांत पेट्रोल आणि डिझेलचे दर कमी होण्याची दाट शक्यता आहे. कच्च्या तेलाच्या बाजारात स्थिरता राखली गेल्यास आणि कंपन्यांनी नफा कमी करून ग्राहकांना दिलासा देण्याचा निर्णय घेतला, तर आपल्याला कमी दरात इंधन मिळणे निश्चित आहे.

जगभरातील घडामोडींचा परिणाम थेट आपल्या दैनंदिन जीवनावर होतो हे या उदाहरणावरून स्पष्ट दिसते. म्हणूनच ऊर्जा क्षेत्रातील प्रत्येक हालचाल लक्षपूर्वक पाहणे आणि त्यानुसार नियोजन करणे गरजेचे आहे.

Petrol Fuel Prices link: https://mopng.gov.in/en