E Passport of India: आता विमान प्रवास होणार अधिक Secure आणि डिजिटल, जाणून घ्या अर्ज प्रक्रिया व फायदे!

E Passport of India: भारत सरकार सतत आपल्या नागरिकांसाठी आधुनिक, सुरक्षित आणि वेगवान सेवा उपलब्ध करून देण्यासाठी नवनवीन पावले उचलत असते. दैनंदिन जीवनात वापरल्या जाणाऱ्या प्रत्येक महत्त्वाच्या कागदपत्रामध्ये सरकार तंत्रज्ञानाचा वापर करून बदल घडवत आहे.

पासपोर्टसारखे अत्यंत महत्त्वाचे दस्तऐवज देखील याला अपवाद नाहीत. प्रवासाच्या सुरक्षिततेत व प्रक्रियेत गती आणण्यासाठी आता ई-पासपोर्ट (E-passport) ही आधुनिक सुविधा सुरू करण्यात आली आहे.

एप्रिल 2024 मध्ये काही निवडक शहरांत पायलट प्रोजेक्ट म्हणून सुरुवात झाल्यानंतर, नागरिकांकडून मिळालेला चांगला प्रतिसाद लक्षात घेऊन जून 2025 पासून हा प्रकल्प संपूर्ण देशभर लागू करण्यात आला आहे.

यामुळे आता भारतीय नागरिकांना केवळ परदेश प्रवासात अधिक जलद इमिग्रेशन अनुभव मिळणार नाही, तर जागतिक दर्जाची सुरक्षा, डिजिटल सोय आणि आधुनिक ओळख देखील मिळणार आहे.

ई-पासपोर्ट म्हणजे काय?

ई-पासपोर्ट दिसायला अगदी सध्याच्या पासपोर्टसारखाच असतो, परंतु त्यामध्ये आधुनिक तंत्रज्ञानाचा समावेश केला आहे. या पासपोर्टमध्ये RFID चिप आणि एक सूक्ष्म अँटेना बसवलेला असतो. त्या चिपमध्ये नागरिकांची बायोमेट्रिक माहिती; जसे की फिंगरप्रिंट्स आणि डिजिटल फोटो सुरक्षितरीत्या साठवले जातात. यामुळे या पासपोर्टची बनावट करणे जवळजवळ अशक्य बनते.

याची खास ओळख म्हणजे; पासपोर्टच्या कव्हरवर “Passport” शब्दाखाली एक सोनेरी रंगाचे छोटे इलेक्ट्रॉनिक चिन्ह (symbol) असते. त्यामुळे हा ई-पासपोर्ट लगेच ओळखता येतो. सर्वात महत्त्वाचे म्हणजे, हा पासपोर्ट आंतरराष्ट्रीय ICAO standards नुसार तयार करण्यात आला असल्याने जगभरात त्याला मान्यता मिळते.

कुठे आणि कसा अर्ज कराल?

सुरुवातीला ही सेवा फक्त निवडक शहरांमध्ये उपलब्ध होती, जसे की चेन्नई, हैदराबाद, नागपूर, गोवा, दिल्ली, भुवनेश्वर आणि सूरत. पण आता Passport Seva Program 2.0 अंतर्गत ही सुविधा देशभरातील सर्व पासपोर्ट सेवा केंद्रांवर सुरू करण्यात आली आहे.

ज्यांच्याकडे आधीच पारंपरिक पासपोर्ट आहेत त्यांना घाईने तो बदलण्याची आवश्यकता नाही. तो पासपोर्ट जोपर्यंत वैध आहे, तोपर्यंत वापरता येईल. मात्र, नवीन पासपोर्टसाठी अर्ज केल्यास आता ई-पासपोर्ट मिळेल.

अर्ज करण्याची प्रक्रिया

ई-पासपोर्टसाठी अर्ज करण्याची प्रक्रिया साधारण पासपोर्टप्रमाणेच आहे: E Passport of India

1. नोंदणी आणि फॉर्म भरने: पासपोर्ट सेवा पोर्टलवर (Passport Seva Portal) लॉगिन करून ऑनलाइन फॉर्म भरा.
2. फी भरणे आणि अपॉइंटमेंट: फॉर्म सबमिट केल्यानंतर फी ऑनलाइन भरून आपल्या जवळच्या पासपोर्ट सेवा केंद्रावर अपॉइंटमेंट बुक करा.
3. कागदपत्र पडताळणी आणि बायोमेट्रिक: अपॉइंटमेंटच्या दिवशी केंद्रावर जाऊन आवश्यक कागदपत्रे (आधार, पत्त्याचा पुरावा, जन्मतारीख पुरावा) आणि बायोमेट्रिक पडताळणी पूर्ण करा.

E Passport of India link: https://www.passportindia.gov.in/psp

आवश्यक कागदपत्रे

पत्त्याचा पुरावा (Proof of Address)

समोरपैकी कोणतेही एक कागदपत्र द्या: आधार कार्ड, वीज, पाणी किंवा गॅस बिल, दूरध्वनी (लँडलाइन किंवा पोस्टपेड मोबाईल) बिल, छायाचित्रासह बँक पासबुक, भाडे करार (Rent Agreement), अल्पवयीन किंवा पती/पत्नींसाठी – पती/पत्नी किंवा पालकांचा पासपोर्टची प्रत, मतदान ओळखपत्र (Election Photo ID Card)

जन्मतारखेचा पुरावा (Proof of Date of Birth)

समोरपैकी कोणतेही एक कागदपत्र द्या: महानगरपालिका/स्थानिक प्राधिकरणाने जारी केलेले जन्म प्रमाणपत्र, शाळा सोडल्याचे प्रमाणपत्र किंवा ट्रान्सफर सर्टिफिकेट, पॅन कार्ड, वाहन चालविण्याचा परवाना (Driving License), आधार कार्ड किंवा ई-आधार

ओळख पुरावा (Proof of Identity)

समोरपैकी कोणतेही एक कागदपत्र द्या: आधार कार्ड, पॅन कार्ड, मतदार ओळखपत्र, वैध ड्रायव्हिंग लायसन्स, छायाचित्रासह बँक पासबुक

छायाचित्रे (Photographs)

E Passport of India PSK (Passport Seva Kendra) तुमचे छायाचित्र आणि बायोमेट्रिक माहिती डिजिटल स्वरूपात घेणार आहे. तरीसुद्धा, साध्या पांढऱ्या पार्श्वभूमीसह 2 पासपोर्ट साईज छायाचित्रे (2×2 इंच) सोबत ठेवा.

पासपोर्टचे पुनर्निर्माण (Re-issuing) करताना आवश्यक कागदपत्रे

E Passport of India जर तुम्ही जुना पासपोर्ट नूतनीकरण करत असाल, तर खालील कागदपत्रे द्यावी लागतील: तुमचा मूळ जुना पासपोर्ट, जुन्या पासपोर्टच्या पहिल्या दोन व शेवटच्या दोन पानांच्या स्वयंप्रमाणित छायाप्रती, ECR/Non-ECR पानाची छायाप्रती

विशिष्ट प्रकरणे (Specific Cases)

• अल्पवयीनांसाठी: नेहमीच्या कागदपत्रांसोबत जन्म प्रमाणपत्र, Annexures (पालक/संरक्षक यांनी स्वाक्षरी केलेले) आणि पालकांचे पासपोर्ट आवश्यक.
• तात्काळ (Tatkaal) अर्जासाठी: सामान्य अर्जासारखीच कागदपत्रे आवश्यक असतील. Tatkaal सेवेकरिता काही विशिष्ट अतिरिक्त कागदपत्रे व Annexures PSK कडे उपलब्ध आहेत.

भेटीपूर्वी (Before your appointment)

1. ऑनलाइन नोंदणी: अधिकृत Passport Seva Portal वर खाते तयार करा.
2. अर्ज भरणे: लॉगिन करून नवीन किंवा पुनर्निर्माणासाठीचा अर्ज फॉर्म भरा.
3. वेळ ठरवणे व शुल्क भरणे: जवळच्या PSK किंवा Post Office Passport Seva Kendra (POPSK) येथे भेटीची वेळ ठरवा आणि शुल्क ऑनलाइन भरा.
4. मूळ कागदपत्रे सोबत ठेवा: अपॉईंटमेंटच्या दिवशी सर्व मूळ कागदपत्रे तपासणीसाठी घेऊन जा.

ई-पासपोर्टचे फायदे

ई-पासपोर्ट ही केवळ सुविधा नसून नागरिकांसाठी एक सुरक्षिततेची हमी आहे. त्याचे काही प्रमुख फायदे असे आहेत: E Passport of India

• अधिक सुरक्षितता: RFID चिपमुळे वैयक्तिक माहिती सुरक्षित राहते. पासपोर्टची बनावट किंवा छेडछाड होण्याचा धोका कमी होतो.
• जलद इमिग्रेशन: परदेशी विमानतळांवर ई-पासपोर्टमुळे स्वयंचलित ई-गेट्स वापरता येतात. त्यामुळे रांगेत थांबण्याची वेळ वाचते आणि प्रवास अधिक सोपा होतो.
• जागतिक मान्यता: ICAO मानकांनुसार तयार असल्याने भारतीय पासपोर्टला जागतिक स्तरावर अधिक विश्वासार्हता आणि मान्यता मिळते.
• डिजिटल इंडिया उपक्रमाचा भाग: ई-पासपोर्ट हा भारताच्या डिजिटलायझेशनच्या प्रवासातील एक मोठा टप्पा मानला जातो.

निष्कर्ष

ई-पासपोर्ट हा भारतातील नागरिकांना मिळालेला एक आधुनिक, तांत्रिक आणि सुरक्षित पासपोर्ट आहे. यामुळे प्रवास करताना केवळ वेग आणि सोय वाढणार नाही, तर देशाची जागतिक ओळख आणि सुरक्षा मानक देखील उंचावतील.

डिजिटल युगात भारताचा पासपोर्ट हा जगभरातील अत्याधुनिक पासपोर्टपैकी एक ठरणार आहे. जर तुम्ही लवकरच नवीन पासपोर्टसाठी अर्ज करण्याचा विचार करत असाल, तर नक्कीच ई-पासपोर्ट निवडा आणि प्रवास अधिक सुरक्षित आणि जलद बनवा.