Gram Panchayat House Registration: ग्रामपंचायतीच्या हद्दीतील जमिनीची किंवा घरांची मागणी गेल्या काही वर्षांत मोठ्या प्रमाणात वाढली आहे. ग्रामीण भागातील स्वस्त दरातील मोकळ्या भूखंडांमुळे अनेक लोकांचा कल गावठाण किंवा ग्रामपंचायत क्षेत्रात गुंतवणूक करण्याकडे वळलेला दिसतो.
निसर्गरम्य वातावरण, प्रदूषणमुक्त हवा, मोकळी जागा आणि कमी खर्चात घर बांधण्याची सोय यामुळे गावातील जमीन खरेदीस मोठा प्रतिसाद मिळत आहे. मात्र, या व्यवहारांमध्ये कायदेशीर अडचणी टाळण्यासाठी काही महत्त्वाच्या गोष्टींची काळजी घेणे अत्यंत गरजेचे आहे.
७/१२ आणि ८-अ उतारा तपासणी: जमीन खरेदीचा पहिला महत्त्वाचा टप्पा
जमीन खरेदी करताना सर्वात प्रथम ७/१२ उतारा (Satbara Utara) आणि ८-अ उतारा (Form 8A) यांची तपासणी करणे आवश्यक असते. या दस्तऐवजांवरून जमिनीचा मूळ मालक कोण आहे, जमीन शेती आहे की बागायत, किंवा ती नॉन-अ‍ॅग्रीकल्चर (NA) आहे का, याची माहिती मिळते.
या तपशीलावरून आपण विकत घेत असलेली जमीन योग्य मालकाकडून विकली जाते आहे की नाही, आणि त्यावर काही वाद, बंधनं किंवा कर्ज तर नाही ना, हे स्पष्ट होऊ शकते. यामुळे भविष्यातील कायदेशीर गुंतागुंत टाळता येते.
गाव नमुना नं. 8 आणि फेरफार नोंदी तपासणे का आवश्यक?
गाव नमुना नं. 8 हा दस्तऐवज म्हणजे त्या जमिनीवरील सर्व फेरफारांची आणि मालकी हक्कातील बदलांची माहिती असतो. यातील Mutation Entries तपासून आपण विकत घेत असलेली जमीन खरोखर विक्रेत्याच्याच मालकीची आहे का, आणि त्या आधीच्या व्यवहारांचे दस्तावेज सुसंगत आहेत का, याची शहानिशा करता येते.
अनेकदा फेरफार नोंदी वेळेवर न झाल्याने विक्री व्यवहारांमध्ये अडचणी निर्माण होतात. त्यामुळे Chain of Title Deeds अर्थात मालकीचा सलग पुरावा मागवणे देखील अत्यंत महत्त्वाचे ठरते.
NA प्रमाणपत्र घेणे का आवश्यक आहे?
जर आपण शेती जमीन खरेदी करत असाल आणि त्यावर घर बांधण्याचा विचार करत असाल, तर सर्वप्रथम त्या जमिनीचे NA प्रमाणपत्र (Non-Agricultural Certificate) प्राप्त करणे आवश्यक असते. कारण शेती जमिनीवर कोणतेही अनधिकृत बांधकाम केल्यास ते बेकायदेशीर ठरू शकते.
हे प्रमाणपत्र आपण ग्रामपंचायत, तहसील कार्यालय किंवा जिल्हाधिकारी कार्यालयात अर्ज करून मिळवू शकता. NA मंजुरी मिळाल्याशिवाय बांधकामास परवानगी मिळत नाही, त्यामुळे ही प्रक्रिया नियमाने पार पाडावी.
घर खरेदी करताना कोणती कागदपत्रे पाहावीत?
जर आपण ग्रामपंचायतीच्या हद्दीतील तयार घर खरेदी करत असाल, तर सर्वप्रथम त्या घराची बांधकाम परवानगी (Building Permission) आणि पूर्णत्व प्रमाणपत्र (Completion Certificate) तपासणे आवश्यक आहे.
याशिवाय, घरावर कोणतेही बँक कर्ज, वादग्रस्त तक्रार किंवा जप्ती आदेश तर नाही, हे जाणून घेण्यासाठी एनकंब्रन्स सर्टिफिकेट (Encumbrance Certificate) प्राप्त करणे गरजेचे आहे. यामुळे आपल्याला स्पष्टपणे समजते की आपण ज्या घरात गुंतवणूक करत आहोत ते कायदेशीर दृष्ट्या सुरक्षित आहे की नाही.
आवश्यक कागदपत्रांची यादी (Documents Required)
ग्रामपंचायत हद्दीतील जमीन किंवा घर खरेदी करताना खालील कागदपत्रांची तपासणी अनिवार्य आहे: Gram Panchayat House Registration
- सात-बारा उतारा (7/12 Extract)
- आठ-अ उतारा (Form 8A)
- गाव नमुना नं.8
- फेरफार नोंदी/Mutation Entry
- कर भरण्याच्या पावत्या व रसीद
- NA प्रमाणपत्र (Non-Agricultural Certificate)
- एनकंब्रन्स सर्टिफिकेट (Encumbrance Certificate)
- बांधकाम परवानगी व पूर्णत्व प्रमाणपत्र
- वीज, पाणी कनेक्शन संबंधित नोंदी (घरासाठी)
- खरेदीदार व विक्रेत्याचे ओळखपत्र (Aadhaar, PAN इ.)
ही सर्व कागदपत्रे व्यवस्थित तपासल्यास व्यवहार अधिक विश्वासार्ह आणि कायदेशीर ठरतो. (गावठाण जमीन कायदा महाराष्ट्र)
विक्री दस्त नोंदणी आणि फेरफार प्रक्रियेतील महत्त्वाचे टप्पे
सर्व कागदपत्रांची तपासणी झाल्यानंतर, जमिनीच्या बाजारभावाचे प्रमाणपत्र (Market Value Certificate) मिळवून योग्य स्टॅम्प ड्युटी भरावी लागते. त्यानंतर विक्री दस्तावेज (Sale Deed) नोंदणी कार्यालयात नोंदवणे आवश्यक असते. नोंदणीनंतर त्या जमिनीच्या मालकी हक्काच्या नावात बदल करण्यासाठी फेरफार नोंदीसाठी अर्ज करावा लागतो.
ग्रामपंचायतीमध्ये देखील मालक बदलाची नोंद (Name Transfer) करून मिळकत कराचे रजिस्टर अपडेट करणे आवश्यक ठरते. यामुळे महसूल नोंदी आणि ग्रामपंचायत दोन्हीकडे मालकीचा स्पष्ट पुरावा तयार होतो.
Gram Panchayat House Registration
ग्रामीण भागातील जमीन किंवा घर खरेदी करणे हे अनेकांसाठी स्वप्नपूर्ती असते. मात्र, हे स्वप्न गुंतवणुकीचे दुःस्वप्न ठरू नये यासाठी कायदेशीर प्रक्रिया, दस्तावेजांची तपासणी आणि योग्य सल्लागारांची मदत घेणे अत्यावश्यक आहे.
प्रत्येक पायरी काळजीपूर्वक पार पाडल्यास ग्रामपंचायत हद्दीतील जमिनीचा व्यवहार यशस्वी, सुरक्षित आणि फायदेशीर ठरतो. त्यामुळे तुमच्या पुढील गुंतवणुकीसाठी ही माहिती उपयोगी ठरेल याची खात्री आहे.
Gram Panchayat House Registration: https://rdd.maharashtra.gov.in/en/
Table of Contents