Ladki Bahin Yojana e-KYC: महाराष्ट्र शासनाने महिलांच्या सशक्तीकरणासाठी आणि आर्थिक स्थैर्यासाठी सुरू केलेली ‘मुख्यमंत्री माझी लाडकी बहीण योजना’ ही राज्यातील सर्वात मोठ्या कल्याणकारी योजनांपैकी एक मानली जाते.
या योजनेअंतर्गत पात्र महिलांना दरमहा ₹1,500 ची मदत थेट बँक खात्यात मिळाल्याने महिलांना घरगुती खर्च, मुलांचे शिक्षण आणि दैनंदिन गरजा पूर्ण करण्यास हातभार लागतो, तसेच आत्मनिर्भरतेकडेही त्यांचा प्रवास सुकर होतो.
अलीकडेच सरकारने या योजनेत एक मोठा बदल जाहीर केला आहे. लाभार्थींनी योजनेचा फायदा अखंडितपणे मिळवायचा असेल, तर त्यांना आता e-KYC प्रक्रिया पूर्ण करणे बंधनकारक करण्यात आले आहे.
शासनाने स्पष्ट इशारा दिला आहे की, लाभार्थींनी e-KYC प्रक्रिया पूर्ण करणे बंधनकारक केले असून, दोन महिन्यांत ही प्रक्रिया न केल्यास थेट बँक खात्यात जमा होणारी मदत थांबवली जाईल. त्यामुळे प्रत्येक लाभार्थी महिलेने वेळेत ही प्रक्रिया पूर्ण करणे अत्यावश्यक ठरले आहे.
लाडकी बहीण योजना म्हणजे काय?
महाराष्ट्र शासनाने जुलै 2024 मध्ये ‘मुख्यमंत्री माझी लाडकी बहीण योजना’ सुरू केली, ज्याला महिलांसाठीचा एक ऐतिहासिक निर्णय मानला जातो. या योजनेअंतर्गत 21 ते 65 वयोगटातील पात्र महिलांना दरमहा ₹1,500 ची थेट आर्थिक मदत देण्यात येते.
मात्र, हा लाभ फक्त त्याच महिलांना मिळतो ज्यांचे वार्षिक कौटुंबिक उत्पन्न ₹2.5 लाखांपेक्षा कमी आहे. या अटीमुळे खऱ्या अर्थाने गरजू आणि आर्थिकदृष्ट्या दुर्बल महिलांपर्यंत ही मदत पोहोचते.
या योजनेमुळे हजारो महिलांना दैनंदिन जीवनातील संघर्ष कमी करण्यास मदत झाली आहे. घरखर्च भागवणे, मुलांचे शिक्षण सुरू ठेवणे, औषधोपचार करणे किंवा लहानसहान आर्थिक गरजा पूर्ण करणे यासाठी हा दरमहा मिळणारा आधार अनेक महिलांसाठी जीवनरेखा ठरला आहे.
योजनेमुळे केवळ तात्पुरती मदतच नाही तर महिलांच्या आत्मनिर्भरतेला चालना मिळत आहे आणि त्यांच्या सर्वांगीण विकासासाठी ही योजना महत्त्वाची ठरत आहे.
e-KYC का आवश्यक केले?
महिला व बालविकास मंत्री अदिती तटकरे यांनी खुलासा केला आहे की लाडकी बहीण योजनेत 26.34 लाख अपात्र लाभार्थी (ineligible beneficiaries) आयोगभर आढळले आहेत. या गैरप्रकारांची चौकशी तीन-चार जिल्ह्यांमध्ये विशेषत: जोरदार सुरू आहे.
उदाहरणार्थ, पुणे जिल्ह्यात सुमारे 2.04 लाख लाभार्थी अपात्र असल्याचे आढळले आहे, हे राज्यात सर्वात जास्त आकडा आहे.
त्या प्रमाणे, नाशिक जिल्ह्यात सुमारे 1.86 लाख खोट्या नोंदी आढळल्या आहेत. अहमदनगर जिल्ह्यात सुद्धा सुमारे 1.25 लाख गैरप्रमाणित लाभार्थी सापडले आहेत.
पुणे जिल्ह्यातील आणखी एक घोटाळ्याचा प्रकरण म्हणजे तिथल्या काही महिला लाभार्थीांना चारचाकी वाहनं (4-wheelers) असताना ही योजना वापरल्याचे आढळले आहे; सुमारे 75,000 महिलांच्या नावावर अशा वाहनांची नोंद वाहन विभागाच्या डेटाबेसमध्ये निघाली आहे.
हे घटक दाखवतात की फक्त आकडेवारीतच नाही तर ठिकठिकाणी स्थानिक तपासणीद्वारे गैरप्रकार उघडकीस आले आहेत.
त्यामुळे सरकारने आता e-KYC तसेच क्षेत्रीय (field-level) सत्यापन (Aadhaar लिंकिंग, पारिवारिक उत्पन्न, वाहन मालकी इत्यादींची तपासणी) यावर विशेष भर देण्याचा निर्णय घेतला आहे.
लाडकी बहीण योजना e-KYC कधी आणि कशी करावी?
सरकारने सांगितले आहे की सर्व लाभार्थी महिलांनी पुढील दोन महिन्यांच्या आत आपली e-KYC प्रक्रिया पूर्ण करणे आवश्यक आहे. ही सुविधा अधिकृत संकेतस्थळावर उपलब्ध करून देण्यात आली आहे.
e-KYC करण्याची पद्धत: Ladki Bahin Yojana e-KYC
- सर्वप्रथम अधिकृत वेबसाइट ladakibahin.maharashtra.gov.in उघडा.
- होमपेजवरील e-KYC पर्यायावर क्लिक करा.
- तुमचे नाव, पत्ता, रेशन कार्ड क्रमांक, उत्पन्नाचा तपशील आणि आधार कार्डाची माहिती पुन्हा अपलोड करा.
- सर्व माहिती भरल्यानंतर Submit बटणावर क्लिक करा.
- प्रक्रिया पूर्ण झाल्यावर तुमचे e-KYC यशस्वी झाल्याची नोंद सिस्टममध्ये होईल.
ही प्रक्रिया अतिशय सोपी असून महिला घरी बसून मोबाईल किंवा कॉम्प्युटरवर सहज करू शकतात.
e-KYC दरवर्षी करणे बंधनकारक
शासनाने जारी केलेल्या GR नुसार, एकदा e-KYC करून थांबायचे नाही. दरवर्षी e-KYC प्रक्रिया अनिवार्य करण्यात आली आहे. यामुळे लाभार्थ्यांची माहिती अद्ययावत राहील आणि खोट्या लाभार्थ्यांचा गैरप्रकार थांबेल.
आधार प्रमाणीकरण न केल्यास पैसे थेट बँक खात्यात जमा केले जाणार नाहीत, असे शासनाने स्पष्ट केले आहे.
या योजनेचा खरा लाभ कोणाला?
‘माझी लाडकी बहीण योजना’ ही खरंच गरजू महिलांसाठीचा एक मोठा आधार आहे. परंतु, खोट्या लाभार्थ्यांमुळे खऱ्या पात्र महिलांना अडचणींना सामोरे जावे लागले. त्यामुळे e-KYC प्रक्रियेमुळे फक्त पात्र महिलांनाच मदत मिळणार आहे.
सरकारने स्पष्ट केले आहे की ज्यांनी आपले आधार ऑथेंटिकेशन आणि माहिती सत्यापन केले नाही, त्यांचे पैसे रोखून धरले जातील.
Ladki Bahin Yojana e-KYC
मुख्यमंत्री माझी लाडकी बहीण योजना ही महिलांसाठी आर्थिक स्थैर्य आणि आत्मनिर्भरतेकडे वाटचाल करणारी महत्वाची योजना आहे. मात्र, गैरप्रकार टाळण्यासाठी आणि पारदर्शकता राखण्यासाठी e-KYC प्रक्रिया अनिवार्य करण्यात आली आहे.
महिलांनी पुढील दोन महिन्यांत आपली e-KYC पूर्ण करावी, अन्यथा मिळणाऱ्या आर्थिक मदतीत अडथळा येऊ शकतो. त्यामुळे आजच या संकेतस्थळाला भेट देऊन प्रक्रिया पूर्ण करणे प्रत्येक लाभार्थी महिलेच्या फायद्याचे आहे.
Ladki Bahin Yojana e-KYC: https://ladakibahin.maharashtra.gov.in/sign-in
Table of Contents