RBI repo rate news: जून 6, 2025 रोजी, रिझर्व्ह बँक ऑफ इंडियाने (RBI) आपल्या द्वैमासिक पतधोरण बैठकीत एक मोठा आणि अपेक्षेपेक्षा अधिक निर्णायक पाऊल उचलले. RBI ने रेपो दरात थेट 50 बेसिस पॉइंट्सची कपात जाहीर केली आणि हा दर आता 5.5% वर आला आहे. ही कपात मागील दोन बैठकीत झालेल्या प्रत्येकी 25 बेसिस पॉइंट्सच्या कपातीनंतरची सर्वात मोठी कपात आहे.
सध्याच्या स्थितीत देशात महागाईचा दर कमी असून, तो मागील 69 महिन्यांतील नीचांकी स्तरावर आहे. त्यामुळे RBI ने आता आर्थिक वाढीला प्राधान्य देण्याचा स्पष्ट संदेश दिला आहे. ही कारवाई केवळ व्याजदर कमी करण्यापुरती मर्यादित नसून, संपूर्ण आर्थिक प्रणालीत गती आणण्याचा उद्देश तिच्यामागे आहे.
उद्योगधंदे, ग्राहक, आणि मध्यमवर्गीयांसाठी हा एक मोठा दिलासादायक निर्णय ठरू शकते, कारण कमी व्याजदरामुळे कर्ज घेणे सोपे आणि परवडणारे होईल. त्यामुळे नवीन गुंतवणूक, उपभोग व विकासाला हातभार लागणार आहे. हे धोरण आर्थिक मंदीचा धोका टाळण्यासाठी आणि देशातील मागणी वाढवण्यासाठी अत्यंत योग्य वेळी घेतले गेले आहे.
रेपो दर कपात आणि त्याचा प्रभाव
रेपो दर म्हणजे रिझर्व्ह बँक ऑफ इंडियाकडून व्यावसायिक बँकांना दिल्या जाणाऱ्या कर्जावर आकारण्यात येणारा व्याजदर. जेव्हा RBI रेपो दरात कपात करते, तेव्हा बँकांना RBI कडून कमी व्याजदराने निधी मिळतो. परिणामी, बँकांचा आर्थिक भार कमी होतो आणि त्या कमी दराने ग्राहकांना कर्ज देऊ शकतात. RBI repo rate news
ही प्रक्रिया संपूर्ण अर्थव्यवस्थेतील आर्थिक गती वाढवण्यासाठी उपयुक्त ठरते. विशेषतः, गृहकर्ज, वाहन कर्ज आणि वैयक्तिक कर्ज घेणाऱ्या ग्राहकांना याचा थेट फायदा होतो. कर्जावरील EMI कमी झाल्याने ग्राहकांचे मासिक आर्थिक नियोजन अधिक सुलभ होते, खर्चात बचत होते आणि खरेदीसाठी प्रोत्साहन मिळते.
उदाहरणार्थ, जर एखाद्या व्यक्तीने ₹1 कोटीचे गृहकर्ज 20 वर्षांसाठी घेतले असेल, तर नवीन कपातीनुसार त्याचा मासिक EMI सुमारे ₹3,100 ने कमी होऊ शकतो. ही बचत वर्षाकाठी सुमारे ₹37,000 इतकी होऊ शकते, जी दीर्घकालीन आर्थिक नियोजनासाठी महत्त्वाची ठरू शकते. शिवाय, हे अतिरिक्त उत्पन्न इतर गरजा किंवा गुंतवणुकीसाठी वापरले जाऊ शकते. त्यामुळे रेपो दरातील घट ही फक्त आर्थिक निर्णय नसून सामान्य नागरिकांच्या आर्थिक आरोग्यावर सकारात्मक परिणाम करणारे प्रभावी धोरण आहे.
रोखीचे राखीव प्रमाण (CRR) कपात
RBI ने आपल्या जून 2025 च्या पतधोरण बैठकीत आणखी एक महत्त्वाचा निर्णय घेतला असून, रोखीचे राखीव प्रमाण म्हणजेच Cash Reserve Ratio (CRR) मध्ये 100 बेसिस पॉइंट्सने कपात केली आहे. त्यामुळे आता CRR 4% वरून थेट 3% वर आणण्यात आले आहे. ही कपात खूपच महत्त्वाची आहे, कारण यामुळे बँकांच्या हातात अधिक रोकड उपलब्ध राहणार आहे, जी त्यांनी कर्जाच्या स्वरूपात ग्राहकांना देऊ शकतात. RBI repo rate news
CRR म्हणजे बँकांनी त्यांच्या एकूण ठेवींपैकी एक ठराविक टक्केवारीची रक्कम RBI कडे अनिवार्यपणे ठेवल्याची रक्कम असते, जी बँका कोणत्याही परिस्थितीत वापरू शकत नाहीत. या रकमेवर त्यांना व्याजही मिळत नाही. त्यामुळे CRR मध्ये कपात केल्याने बँकांच्या ताब्यातील निधी वाढतो, जो ते उद्योग, व्यापार, स्टार्टअप्स आणि सामान्य ग्राहकांना कर्ज म्हणून वितरित करू शकतात.
यामुळे केवळ कर्जवाटप वाढणार नाही, तर संपूर्ण आर्थिक प्रणालीतील प्रवाह अधिक गतिमान होईल. उदाहरणार्थ, सूक्ष्म, लघु आणि मध्यम उद्योग (MSMEs) ज्या सतत कार्यरत भांडवलाच्या समस्यांना तोंड देतात, त्यांना आता अधिक सुलभ आणि परवडणाऱ्या अटींवर कर्ज मिळण्याची शक्यता वाढते. ग्राहकांसाठीही हे निर्णय फायदेशीर ठरतात, कारण ते कमी व्याजदराने वैयक्तिक, गृह किंवा वाहन कर्ज सहज घेऊ शकतात.
एकंदरीत, CRR कपातीचा उद्देश म्हणजे बँकिंग व्यवस्थेत अधिक रोख रक्कम उपलब्ध करून देणे, जेणेकरून आर्थिक गती वाढवता येईल, रोजगार निर्मितीस चालना मिळेल आणि देशाच्या आर्थिक पुनरुज्जीवनाला बळकटी देता येईल. RBI च्या या निर्णयामुळे बँकिंग क्षेत्रातील लिक्विडिटी सुधारेल आणि पतपुरवठा अधिक सुलभ व सशक्त बनेल.
आर्थिक वाढीसाठी धोरणात्मक पाऊल
RBI ने आपली पतधोरण भूमिका ‘अनुकूल’ वरून ‘तटस्थ’ केली आहे, म्हणजेच आता पुढील व्याजदर कपातीची शक्यता मर्यादित आहे. तरीही सध्याच्या घडीला ही 50 बेसिस पॉइंट्सची कपात आवश्यक होती, कारण महागाई नियंत्रणात आहे आणि देशातील आर्थिक वाढ मंदावलेली आहे. त्यामुळे वाढीला गती देण्यासाठी हे पाऊल योग्य आणि वेळेवरचे मानले जात आहे.
GDP आणि महागाईचा अंदाज
RBI ने 2025-26 या आर्थिक वर्षासाठी देशाच्या GDP वाढीचा अंदाज 6.5% इतका वर्तवला आहे. तसेच, महागाई दर सुमारे 3.7% पर्यंत मर्यादित राहण्याची शक्यता व्यक्त केली आहे, जो RBI च्या निर्धारित 4% लक्ष्यापेक्षा थोडा कमी आहे. त्यामुळे सध्या महागाईवर नियंत्रण राखत आर्थिक वाढीस प्राधान्य देणे शक्य आहे.
शेअर बाजाराची प्रतिक्रिया
RBI च्या दर कपातीच्या निर्णयानंतर शेअर बाजारात सकारात्मक वातावरण निर्माण झाले. Sensex मध्ये तब्बल 747 अंकांची उडी झाली, ज्यामुळे गुंतवणूकदारांच्या संपत्तीत सुमारे ₹3.6 लाख कोटींची वाढ नोंदवली गेली. या निर्णयामुळे बाजारात विश्वास वाढला असून गुंतवणूकदारांनी उत्साही प्रतिसाद दिला आहे.
RBI repo rate news
RBI चा हा निर्णय भारतीय अर्थव्यवस्थेसाठी सकारात्मक ठरतो आहे. कर्ज घेणे स्वस्त होणार असल्याने आर्थिक प्रवाह वाढेल आणि ग्राहकांचा खर्चही वाढण्याची शक्यता आहे. यामुळे मागणीला चालना मिळेल. मात्र, पुढील धोरणात्मक पावले उचलताना RBI ला महागाईतील बदल आणि जागतिक आर्थिक परिस्थितीचा बारकाईने विचार करावा लागेल, जेणेकरून संतुलित विकास साधता येईल.
RBI repo rate news link: https://www.rbi.org.in/
Table of Contents