UPI Transaction new rules: आजपासून लागू झाले नवे UPI नियम; व्यवहार मर्यादा आता ५ लाख आणि १० लाख रुपयांपर्यंत; पहा पूर्ण यादी.

UPI Transaction new rules: भारतामध्ये डिजिटल पेमेंटचा विचार केला तर सर्वात पहिले नाव येते ते म्हणजे UPI (Unified Payments Interface). अगदी छोट्या किरकोळ व्यवहारापासून ते मोठ्या ऑनलाईन शॉपिंगपर्यंत, वीजपाणी बिल भरतानापासून ते मोबाईल रिचार्जपर्यंत आणि बँक-टू-बँक ट्रान्सफरपर्यंत, आज जवळपास प्रत्येक भारतीय नागरिक UPI वर अवलंबून आहे. वापरातील सोपी पद्धत, सुरक्षित व्यवहार आणि तत्काळ पेमेंटमुळे UPI हा आज देशातील सर्वात लोकप्रिय पेमेंट पर्याय ठरला आहे.

याच पार्श्वभूमीवर १५ सप्टेंबर २०२५ पासून NPCI ने नवे UPI नियम लागू केले आहेत. या नव्या नियमांनुसार काही विशिष्ट कॅटेगरींमध्ये व्यवहार मर्यादा (Transaction Limit) मोठ्या प्रमाणात वाढवण्यात आली आहे. ग्राहकांना आता पूर्वीपेक्षा जास्त रक्कम झटपट आणि सुरक्षितरीत्या व्यवहार करता येणार आहे. ५ लाख रुपयांपासून थेट १० लाख रुपयांपर्यंतची मर्यादा वाढवल्यामुळे गुंतवणूक, विमा हप्ते, प्रवास, व्यापारी व्यवहार आणि मोठ्या खरेदीसाठी UPI अधिक उपयुक्त ठरणार आहे.

UPI म्हणजे काय आणि त्याचे महत्त्व

UPI (Unified Payments Interface) ही नॅशनल पेमेंट्स कॉर्पोरेशन ऑफ इंडिया (NPCI) ने विकसित केलेली डिजिटल पेमेंट प्रणाली आहे. या माध्यमातून आपण फक्त मोबाईल नंबर किंवा QR कोड वापरून सेकंदांत पैसे पाठवू किंवा प्राप्त करू शकतो. पारंपरिक बँकिंग प्रक्रियेपेक्षा UPI व्यवहार अधिक सोपे, जलद आणि सुरक्षित असल्यामुळे आज जवळपास सर्व बँका आणि पेमेंट ॲप्स (जसे Google Pay, PhonePe, Paytm, BHIM UPI इ.) यावर आधारित सेवा देत आहेत.

आज लाखो लोक आपले दैनंदिन व्यवहार UPI द्वारे करतात. वीज, पाणी, गॅस बिल भरणे, मोबाईल रिचार्ज करणे, शॉपिंग, बँक खात्यात पैसे ट्रान्सफर करणे, सरकारी फी किंवा कर भरणे यासाठी UPI सर्वत्र वापरले जाते. इतकेच नव्हे तर, लहान दुकानदार आणि मोठ्या व्यापाऱ्यांपासून ते सरकारी कार्यालयांपर्यंत UPI स्वीकारले जात असल्यामुळे डिजिटल व्यवहारांची पारदर्शकता आणि विश्वासार्हता वाढली आहे. यामुळे भारतातील डिजिटल अर्थव्यवस्थेला मोठी चालना मिळाली असून UPI हा आज जगातील सर्वात यशस्वी पेमेंट प्लॅटफॉर्म ठरला आहे.

NPCI ने जाहीर केला नवा सर्क्युलर

National Payments Corporation of India (NPCI) ही संस्था म्हणजे भारतातील संपूर्ण डिजिटल पेमेंट व्यवस्थेचा कणा मानली जाते. याच संस्थेच्या पुढाकारामुळे UPI व्यवहार आज घराघरात पोहोचले आहेत. अलीकडेच NPCI ने एक महत्त्वपूर्ण परिपत्रक (Circular) जाहीर केले असून त्यानुसार UPI व्यवहार मर्यादा (Transaction Limit) काही महत्त्वाच्या कॅटेगरींसाठी वाढवण्यात येत आहे. ही सुधारणा १५ सप्टेंबर २०२५ पासून देशभर लागू होणार आहे.

NPCI ने स्पष्ट केले आहे की या नव्या नियमांचे (UPI Transaction new rules) पालन करणे सर्व बँका, पेमेंट ॲप्स आणि PSPs (Payment Service Providers) यांच्यासाठी बंधनकारक असेल. म्हणजेच Google Pay, PhonePe, Paytm, BHIM UPI किंवा बँकांचे स्वतःचे UPI ॲप्स; या सर्वांनी आपापल्या प्लॅटफॉर्मवर ही मर्यादा तातडीने अपडेट करणे आवश्यक आहे. यामुळे ग्राहकांना अधिक मोठ्या रकमेचे व्यवहार सुरक्षित आणि सुलभरीत्या करण्याची सोय उपलब्ध होणार आहे.

व्यवहार मर्यादा वाढवण्यामागचे कारण

गेल्या काही वर्षांत UPI हा देशातील सर्वाधिक वापरला जाणारा आणि सर्वात पसंतीचा पेमेंट पद्धत ठरला आहे. छोट्या खरेदीपासून मोठ्या व्यापारी व्यवहारांपर्यंत, सरकारी फी पासून विमा हप्त्यांपर्यंत – आज जवळपास प्रत्येक क्षेत्रात UPI चा वापर झपाट्याने वाढला आहे. दररोज कोट्यवधी व्यवहार UPI द्वारे होत असल्यामुळे ग्राहकांकडून मोठ्या रकमेच्या व्यवहारासाठी अधिक उच्च मर्यादेची मागणी सातत्याने होत होती.

फक्त ‘Verified Merchant’ साठी लागू

या नव्या व्यवहार मर्यादांचा लाभ (UPI Transaction new rules) सर्व व्यापाऱ्यांना मिळणार नाही. NPCI च्या मार्गदर्शक तत्त्वांचे पूर्ण पालन करणाऱ्या आणि अधिकृतरीत्या तपासून प्रमाणित (Verified) करण्यात आलेल्या व्यापाऱ्यांसाठीच ही वाढलेली मर्यादा लागू असेल. म्हणजेच ग्राहक जेव्हा मोठ्या रकमेचे व्यवहार करतील, तेव्हा त्यांचा व्यवहार सुरक्षित आणि विश्वासार्ह व्यापाऱ्याकडेच होईल याची हमी मिळेल.

यासाठी संबंधित बँकांनी आणि पेमेंट सेवा प्रदात्यांनी (PSPs) आवश्यक ती पडताळणी करूनच व्यापाऱ्यांना उच्च मर्यादेचे व्यवहार करण्याची परवानगी द्यावी लागेल. बँकांची जबाबदारी असेल की फक्त पात्र आणि प्रमाणित व्यापाऱ्यांनाच ही सुविधा मिळावी. यामुळे ग्राहकांचा UPI व्यवहारांवरील विश्वास अधिक दृढ होईल आणि मोठ्या रकमेच्या व्यवहारामध्ये फसवणुकीचा धोका मोठ्या प्रमाणात कमी होईल.

नवीन UPI व्यवहार मर्यादा (१५ सप्टेंबर २०२५ पासून) (UPI Transaction new rules)

P2M व्यवहाराची मर्यादा आता १० लाख रुपये

NPCI ने जाहीर केल्यानुसार Person-to-Merchant (P2M) व्यवहाराची मर्यादा ५ लाखांवरून थेट १० लाख रुपयांपर्यंत वाढवली आहे. म्हणजेच, Verified Merchant कडे खरेदी किंवा पेमेंट करताना ग्राहक आता एका दिवसात १० लाख रुपयांपर्यंत UPI पेमेंट करू शकतात.

तथापि, Person-to-Person (P2P) म्हणजेच व्यक्ती-टू-व्यक्ती व्यवहारासाठी जुनी मर्यादा कायम राहणार आहे. म्हणजेच, रोजच्या P2P ट्रान्सफरची मर्यादा ₹१ लाख प्रति दिवस इतकीच राहील.

UPI Transaction new rules

UPI वापरणाऱ्या ग्राहकांसाठी ही मोठी दिलासादायक बातमी आहे. विमा हप्ते, भांडवली बाजारातील गुंतवणूक, प्रवासाचे बुकिंग, क्रेडिट कार्ड बिल पेमेंट, तसेच दागदागिने खरेदी यांसारख्या क्षेत्रांमध्ये आता मोठ्या रकमेचे व्यवहार करता येणार आहेत. डिजिटल व्यवहारांची सुरक्षितता व सोय वाढवण्यासाठी NPCI ने ही सुधारणा केली आहे. त्यामुळे UPI ग्राहकांना आता अधिक सोपे, सुरक्षित आणि उच्च मर्यादेत व्यवहार करण्याची सुविधा मिळणार आहे.

UPI Transaction new rules link: https://www.npci.org.in/