8th Pay Commission Salary Hike: केंद्र सरकार दर दहा वर्षांनी आपल्या सर्व कर्मचाऱ्यांचा पगार, भत्ते आणि पेन्शन यांचे पुनरावलोकन करण्यासाठी एक नवीन वेतन आयोग (Pay Commission) स्थापन करते. आतापर्यंत असे सात आयोग कार्यान्वित झाले आहेत आणि त्यापैकी शेवटचा 7वा वेतन आयोग 2016 मध्ये लागू झाला होता.
वाढत्या जीवनखर्चामुळे आणि बदललेल्या आर्थिक परिस्थितीचा विचार करता, आता 2025 मध्ये सरकारने 8वा वेतन आयोग (8th Pay Commission) स्थापनेची घोषणा केली आहे.
या आयोगाचे मुख्य कार्य म्हणजे; सध्याच्या महागाईचा वाढलेला दर, कर्मचाऱ्यांच्या दैनंदिन जीवनातील वाढलेले खर्च, आर्थिक परिस्थितीतील बदल आणि पगार संरचनेतील तफावत यांचा सखोल अभ्यास करणे.
या अभ्यासावर आधारित, कर्मचाऱ्यांचा पगार किती वाढवायचा, कोणते भत्ते सुधारायचे, पेन्शनमध्ये काय बदल करायचे, Pay Matrix कसा असावा याबाबत शिफारसी तयार केल्या जातील.
सरकारने आधीच या आयोगाचे Terms of Reference (TOR) म्हणजेच कामकाजाची रूपरेखा मंजूर केली आहे. या TOR नुसार, आयोगाने पुढील 12 ते 18 महिन्यांच्या आत आपला सविस्तर अहवाल तयार करून केंद्र सरकारकडे सादर करायचा आहे.
हा अहवाल मंजूर झाल्यानंतरच सर्व कर्मचाऱ्यांवर लागू होणारी नवीन पगारश्रेणी आणि भत्त्यांचे सुधारित दर निश्चित केले जातील.
8वा वेतन आयोग समितीची रचना
या आयोगामध्ये एकूण 3 सदस्य असतील. यात एक अध्यक्ष, एक अंशकालिक सदस्य (Part-time Member) आणि एक सदस्य सचिव (Member-Secretary) यांचा समावेश आहे.
- अध्यक्ष (Chairperson): माजी सर्वोच्च न्यायालय न्यायमूर्ती रंजन गोगोई देसाई
- अंशकालिक सदस्य: पुलक घोष
- सदस्य सचिव: पंकज जैन
या समितीला 12 ते 18 महिन्यांच्या आत आपला संपूर्ण अहवाल सादर करण्याची वेळ दिली आहे. केंद्र सरकारकडून हा अहवाल स्वीकारल्यानंतर 1 जानेवारी 2026 पासून त्याची अंमलबजावणी होण्याची शक्यता व्यक्त केली जात आहे.
Fitment Factor म्हणजे काय?
Fitment Factor हा एक असा गुणक (Multiplier) असतो जो कर्मचाऱ्यांचा बेसिक पगार ठरवण्यासाठी वापरला जातो. उदाहरणार्थ, 7व्या वेतन आयोगाने Fitment Factor 2.57 ठेवला होता. म्हणजेच जुन्या मूलभूत पगाराला 2.57 ने गुणून नवीन पगार ठरवण्यात आला होता.
8व्या वेतन आयोगासाठी काही अहवालांनुसार Fitment Factor 1.83 ते 2.86 दरम्यान असू शकतो. यामुळे कर्मचाऱ्यांच्या मूलभूत पगारात मोठी वाढ होण्याची अपेक्षा आहे.
पगार किती वाढणार?
काही माध्यमांच्या माहितीनुसार, केंद्र सरकारच्या कर्मचाऱ्यांचा पगार सरासरी ₹19,000 प्रति महिना ने वाढू शकतो. या वाढीचा फायदा केवळ विद्यमान कर्मचाऱ्यांनाच नव्हे, तर निवृत्त (pensioners) कर्मचाऱ्यांनाही मिळणार आहे. तसेच DA (Dearness Allowance), HRA (House Rent Allowance) आणि इतर भत्त्यांमध्येही सुधारणा केली जाण्याची शक्यता आहे.
अंदाजित पगारवाढ (Estimated Salary Hike)
खालील तक्त्यामध्ये Fitment Factor नुसार कर्मचाऱ्यांचा संभाव्य बेसिक पगार दाखवला आहे: 8th Pay Commission Salary Hike
| सध्याचा बेसिक पगार (₹) | Fitment Factor 2.57 (7th Pay) | Fitment Factor 2.86 (8th Pay अंदाज) | अंदाजित वाढ (₹) |
|---|---|---|---|
| 18,000 | 46,260 | 51,480 | +5,220 |
| 25,000 | 64,250 | 71,500 | +7,250 |
| 35,000 | 89,950 | 1,00,100 | +10,150 |
| 45,000 | 1,15,650 | 1,28,700 | +13,050 |
| 60,000 | 1,54,200 | 1,71,600 | +17,400 |
यावरून दिसते की कर्मचाऱ्यांचा पगार साधारणतः ₹15,000 ते ₹19,000 प्रति महिना वाढू शकतो.
अंमलबजावणी कधीपासून होणार?
सरकारने 8वा वेतन आयोगाचा अहवाल तयार करण्यासाठी 12 ते 18 महिन्यांचा कालावधी निश्चित केला आहे. त्यामुळे जानेवारी 2026 पासून नवीन वेतनश्रेणी लागू होऊ शकते. जसे की, 7वा वेतन आयोग फेब्रुवारी 2014 मध्ये तयार झाला होता आणि 1 जानेवारी 2016 पासून लागू झाला, तसाच हा आयोगही दोन वर्षांच्या आत लागू होईल अशी अपेक्षा आहे.
Pay Matrix म्हणजे काय?
Pay Matrix हे एक असे चार्ट असते ज्यात कर्मचाऱ्यांचा ग्रेड पे आणि पदानुसार वेतनश्रेणी दिलेली असते. यामुळे प्रत्येक कर्मचाऱ्याला त्याच्या पदानुसार समान आणि पारदर्शक पद्धतीने पगार दिला जातो.
खाली अंदाजित Pay Matrix चे साधे उदाहरण दिले आहे (8वा वेतन आयोगानुसार अंदाज): 8th Pay Commission Salary Hike
| Level | 7th Pay Basic (₹) | अंदाजित 8th Pay Basic (₹) |
|---|---|---|
| Level 1 | 18,000 | 26,000 – 28,000 |
| Level 4 | 25,500 | 35,000 – 38,000 |
| Level 7 | 44,900 | 63,000 – 68,000 |
| Level 10 | 56,100 | 80,000 – 85,000 |
| Level 13 | 1,23,100 | 1,70,000 – 1,80,000 |
कर्मचाऱ्यांसाठी फायदे
8वा वेतन आयोग लागू झाल्यानंतर केंद्र आणि राज्यातील लाखो सरकारी कर्मचाऱ्यांना अनेक महत्त्वाचे फायदे मिळतील. या सुधारणा केवळ पगारापुरत्या मर्यादित नसून, कर्मचाऱ्यांच्या संपूर्ण आर्थिक सुरक्षेला हातभार लावणाऱ्या आहेत. विशेषत: वाढत्या महागाईच्या काळात ही वाढ त्यांच्यासाठी मोठा दिलासा ठरणार आहे. सुधारित वेतनश्रेणीमुळे कर्मचाऱ्यांचे उत्पन्न वाढेल, तसेच त्यांच्या कुटुंबाच्या भविष्यासाठीही अधिक स्थैर्य निर्माण होईल. पुढीलप्रमाणे काही प्रमुख फायदे अपेक्षित आहेत
नवीन Fitment Factor लागू झाल्यानंतर कर्मचाऱ्यांचा मूलभूत पगार मोठ्या प्रमाणात वाढू शकतो. या वाढीचा थेट परिणाम त्यांच्या एकूण मासिक पगारावर होईल आणि आर्थिक स्थिती अधिक मजबूत होईल.
महागाई भत्ता (DA), घरभाडे भत्ता (HRA) आणि प्रवास भत्ता (TA) यामध्येही मोठी वाढ अपेक्षित आहे.
सध्याचे तसेच निवृत्त कर्मचारी या दोघांनाही पेन्शनमध्ये वाढ मिळेल. Gratuity, Leave Encashment आणि इतर लाभांमध्येही सुधारणा होण्याची शक्यता आहे
नवीन पगारश्रेणी लागू झाल्यानंतर DA वाढीचा दर अधिक पारदर्शक आणि वेगवान होऊ शकतो. महागाई वाढल्यास त्यानुसार भत्ते वाढवले जातील
पगार आणि भत्ते वाढल्यामुळे घरखर्च, शिक्षण, आरोग्यसुविधा व भविष्यातील बचतींबाबत कर्मचाऱ्यांचे जीवनमान अधिक सुधारेल.
8th Pay Commission Salary Hike
8वा वेतन आयोग हा केंद्र सरकारी कर्मचाऱ्यांसाठी एक आर्थिकदृष्ट्या अत्यंत महत्त्वाचा निर्णय ठरणार आहे. वाढत्या महागाई आणि खर्च लक्षात घेता, ही पगारवाढ कर्मचाऱ्यांच्या जीवनमानात सकारात्मक बदल घडवून आणेल.
सरकारने TOR मंजूर केल्यानंतर आयोगाने आपले काम सुरू केले आहे आणि सर्व काही नियोजनानुसार झाले, तर 1 जानेवारी 2026 पासून लाखो सरकारी कर्मचाऱ्यांचा पगार आणि पेन्शन वाढणार आहे.
8th Pay Commission Salary Hike: https://doe.gov.in/central-pay-commission
Table of Contents