E Passport Application: पूर्वीपासून पासपोर्ट मिळवण्यासाठी नागरिकांना पासपोर्ट सेवा केंद्रांमध्ये तासनतास रांगेत उभं राहावं लागायचं. अनेकदा वेळ, पैसा आणि ऊर्जा खर्च होऊन देखील अपॉइंटमेंट मिळवणं आणि सर्व प्रक्रिया पार करणं हे सामान्य लोकांसाठी कठीण होतं. परंतु आता या त्रासाला पूर्णविराम देत भारत सरकारने आधुनिक तंत्रज्ञानाच्या साहाय्याने ई-पासपोर्ट सेवा (E-Passport Seva) सुरू केली आहे. यामध्ये तुम्हाला घरबसल्या पासपोर्ट मिळवण्याची सोय उपलब्ध होते. ही सेवा सुरू झाल्यामुळे लाखो नागरिकांचा वेळ वाचणार असून, त्यांना एक सुरक्षित, डिजिटल आणि जगभर मान्य असलेला पासपोर्ट मिळणार आहे.
ही सेवा खास करून विद्यार्थ्यांसाठी, प्रवासी व्यावसायिकांसाठी आणि परदेशात काम करणाऱ्या कामगारांसाठी अत्यंत उपयुक्त ठरणार आहे. कारण वेळेवर पासपोर्ट मिळणं हे अनेकवेळा करिअर आणि संधींसाठी महत्त्वाचं ठरतं. त्यामुळे ही सेवा एक मोठं पाऊल आहे डिजिटल भारताच्या दिशेने.
काय आहे ई-पासपोर्ट? जाणून घ्या याची वैशिष्ट्यं आणि सुरक्षितता
ई-पासपोर्ट म्हणजेच इलेक्ट्रॉनिक पासपोर्ट हा पारंपरिक पासपोर्टचा आधुनिक आणि डिजिटल पर्याय आहे. या पासपोर्टमध्ये एक एम्बेडेड इलेक्ट्रॉनिक चिप (Embedded e-chip) असते, ज्यामध्ये प्रवाशाची संपूर्ण वैयक्तिक माहिती, छायाचित्र आणि बायोमेट्रिक डिटेल्स (उदा. फिंगरप्रिंट्स, सिग्नेचर) सुरक्षितपणे साठवलेले असतात. या चिपमध्ये स्टोअरसलेल्या डेटामुळे बनावट पासपोर्ट तयार करणं अत्यंत कठीण होऊन बसतं.
यामुळे प्रवाशाची ओळख जलद गतीने आणि अचूकपणे पटते. सुरक्षा यंत्रणा देखील स्कॅनिंगद्वारे लगेच प्रवाशाची खातरजमा करू शकतात. त्यामुळे विमानतळांवर लांबच लांब रांगा कमी होतात आणि प्रक्रिया गतीमान होते. ही चिप ICAO (International Civil Aviation Organization) च्या मार्गदर्शक तत्वांनुसार डिझाइन केली गेली असल्यामुळे ती आंतरराष्ट्रीय स्तरावरही मान्य आहे. ही सेवा भारतात एक मोठं टेक्नॉलॉजिकल अपग्रेड मानली जात आहे.
अर्ज कसा करायचा? जाणून घ्या स्टेप बाय स्टेप प्रक्रिया
ई-पासपोर्टसाठी अर्ज करण्याची प्रक्रिया खूपच सोपी आणि ऑनलाइन आहे. सर्वप्रथम नागरिकांनी passportindia.gov.in या अधिकृत संकेतस्थळावर जाऊन नोंदणी करावी लागते. नोंदणी करताना वैयक्तिक तपशील भरून युजर आयडी आणि पासवर्ड तयार करावा लागतो. लॉगिन केल्यानंतर “Apply for Fresh Passport / Re-issue of Passport” हा पर्याय निवडावा. जर जुना पासपोर्ट आधीपासून असेल, तर “Re-issue” पर्याय वापरावा.
E Passport Application अर्ज भरल्यानंतर जवळच्या पासपोर्ट सेवा केंद्रासाठी (PSK) अपॉइंटमेंट बुक करावी लागते. यासाठी उपलब्ध तारखांमधून वेळ निवडता येतो. यानंतर अर्जासोबत लागणारी फी ऑनलाइन पद्धतीने भरावी लागते. संपूर्ण अर्ज, डॉक्युमेंट्स आणि फी भरल्यानंतर तुमचं अपॉइंटमेंट कन्फर्म होतं. ही प्रक्रिया पारदर्शक असून, नागरिकांना कोणत्याही एजंटकडे जाण्याची गरज नाही.
कोणते कागदपत्रे लागतात? अपॉइंटमेंटच्या दिवशी काय घडतं?
अपॉइंटमेंटच्या दिवशी अर्जदाराने PSK मध्ये जाऊन आवश्यक मूळ कागदपत्रं सादर करावी लागतात. यात आधार कार्ड, पत्त्याचा पुरावा (उदा. वीजबिल, बँक स्टेटमेंट), जुना पासपोर्ट (जर असेल), जन्माचा दाखला इत्यादी आवश्यक असतात. यावेळी पासपोर्ट कार्यालयात तुमचा फोटो घेतला जातो, बायोमेट्रिक तपशील (फिंगरप्रिंट्स, सिग्नेचर) घेतले जातात आणि अधिकारी तुमची थोडक्यात मुलाखत घेतात.
संपूर्ण माहिती आणि कागदपत्रांची पडताळणी केल्यानंतर पुढील टप्पा म्हणजे पोलीस व्हेरिफिकेशन. हे यशस्वी झाल्यावर तुमचा पासपोर्ट तयार केला जातो. विशेष म्हणजे ई-पासपोर्टमध्ये चिप बसवली जाते आणि तो पोस्टाद्वारे तुमच्या नोंदणीकृत पत्त्यावर पाठवला जातो. ही संपूर्ण प्रक्रिया 10-15 दिवसांत पूर्ण होऊ शकते, जर सर्व कागदपत्रं व्यवस्थित असतील.
ई-पासपोर्टचे फायदे काय आहेत? जाणून घ्या यामुळे काय बदलणार आहे
ई-पासपोर्टमुळे नागरिकांना अनेक फायदे मिळतात. सर्वात महत्त्वाचं म्हणजे सुरक्षा मोठ्या प्रमाणात वाढते. चिपमधील डिजिटल माहितीमुळे बनावट पासपोर्ट तयार करणं अगदी अशक्य होतं. विमानतळांवर प्रवाशाची ओळख स्कॅनिंगद्वारे लगेच पटवता येते, त्यामुळे लांबच लांब रांगा आणि विलंब टाळता येतो.
या चिपमध्ये नाव, जन्मतारीख, पत्ता, बायोमेट्रिक डेटा अत्यंत सुरक्षितरित्या साठवलेला असतो. शिवाय ई-पासपोर्ट ICAO मानकांनुसार असल्यामुळे तो जगभर मान्य असतो. भविष्यात अनेक देशांमध्ये ई-पासपोर्ट असलेल्या प्रवाशांना वेगळ्या आणि जलद ‘e-gates’ द्वारे प्रवेश दिला जाईल. त्यामुळे हा पासपोर्ट केवळ भारतातच नव्हे तर आंतरराष्ट्रीय प्रवासासाठीही एक महत्त्वाचा दस्तऐवज ठरणार आहे.
E Passport Application
ई-पासपोर्ट ही सेवा भारत सरकारच्या “डिजिटल इंडिया” मोहिमेचा एक महत्त्वाचा भाग आहे. ही सुविधा केवळ कागदपत्र सुलभ करत नाही तर नागरिकांना जागतिक दर्जाची, सुरक्षित आणि गतीमान सेवा पुरवते. ही प्रक्रिया पारदर्शक असून, सामान्य नागरिकालाही सहजपणे समजेल अशी ठेवण्यात आली आहे.
E Passport Application मुळे एजंटचा खर्च, दलाली, वेळ वाया जाणं आणि सरकारी कार्यालयात होणारी पायपीट पूर्णपणे बंद होणार आहे. आजपासूनच ई-पासपोर्टसाठी अर्ज करा आणि डिजिटल भारताचा भाग व्हा. ही सेवा भविष्यातील प्रवासाची सुरुवात असून, प्रत्येक भारतीय नागरिकाने याचा लाभ घ्यावा.
Table of Contents