Jeevan Anand Plan 149 Maturity: एलआयसीचा जीवन आनंद प्लॅन (योजना क्र. 149) हा एक सहभागी एंडोमेंट आणि होल-लाईफ प्लॅन होता जो सुरक्षा आणि बचत यांचा उत्तम समन्वय साधत होता (सध्या हि योजना बंद असून याची सुधारित आवृत्ती क्र 715 सुरु आहे). या पॉलिसीनुसार, निवडलेल्या कालावधीच्या शेवटी विमाधारकाला एकरकमी विमा रक्कम आणि त्यावर जमा झालेला बोनस दिला जातो आणि त्यानंतरही आयुष्यभर आयुर्विमा संरक्षण सुरू राहते.
एलआयसीच्या अधिकृत माहितीपत्रकानुसार, जर विमाधारक पॉलिसी कालावधी संपेपर्यंत हयात असेल तर, मूळ विमा रक्कम + जमा झालेला साधा बोनस + अंतिम अतिरिक्त बोनस दिला जाईल आणि जर पॉलिसी कालावधीत मृत्यू झाला, तर नामनिर्देशित व्यक्तीस मूळ विमा रक्कम आणि त्यावर्षापर्यंतचा बोनस दिला जातो.
जीवन आनंद योजना 149 प्रथम 2002 मध्ये सुरू करण्यात आली होती (नंतर त्यात सुधारणा करून पुन्हा नव्याने सुरू करण्यात आली) या योजनेद्वारे वयाच्या 100 व्या वर्षापर्यंत आयुष्यभर विमा संरक्षण दिले जाते. ही एक “नफ्यामध्ये सहभागी” असणारी योजना आहे. एलआयसी दर वर्षी दर ₹1,000 विमा रकमेवर साधा रिव्हर्जनरी बोनस जाहीर करते, तसेच परिपक्वतेच्या वेळी एक अंतिम बोनसही दिला जातो. यामध्ये सर्व हमी लाभ म्हणजे मूळ विमा रक्कम आणि जाहीर केलेले सर्व बोनस मिळतात.
परिपक्वता लाभ कसे काम करतात
एलआयसीच्या या Jeevan Anand Plan 149 Maturity उदाहरणांमध्ये आपणास स्पष्ट स्वरूपात दिसेल कि, जर विमाधारक पॉलिसीच्या मुदतीपर्यंत हयात असेल, तर त्याला एकरकमी परिपक्वता रक्कम दिली जाते, ज्यामध्ये मूळ विमा रक्कम आणि जमा झालेले सर्व बोनस यांचा समावेश असतो.
उदाहरणार्थ, जर तुमची मूळ विमा रक्कम ₹20 लाख असेल आणि 25 वर्षांमध्ये एलआयसीने एकूण ₹25 लाख साधा बोनस आणि ₹9 लाख अंतिम बोनस जाहीर केला असेल, तर तुमची परिपक्वतेची एकूण रक्कम साधारणपणे ₹54 लाख (₹20,00,000 + ₹25,00,000 + ₹9,00,000) इतकी होईल.
बोनस रक्कम हि दरांवर अवलंबून असते, जर एलआयसीच्या फंडची वाढ चांगली असेल, तर बोनसही जास्त मिळतो आणि अंतिम रक्कमही वाढते. मात्र, कमी वाढीच्या परिस्थितीत बोनस आणि परिणामी परिपक्वता रक्कम कमी असते. महत्त्वाचं म्हणजे, परिपक्वतेनंतर एकरकमी रक्कम मिळाल्यावर आणि प्रीमियम देणे थांबल्यानंतरही विमाधारकास आयुर्विमा संरक्षण मात्र चालूच राहते.
जर प्रीमियम भरण्याच्या मुदतीनंतर आणि मॅच्युरिटी झाल्यावर विमाधारकाचा मृत्यू झाला, तरीही नामनिर्देशित व्यक्तीस मूळ विमा रक्कम दिली जाते (मात्र त्या वेळी कोणतेही अतिरिक्त बोनस दिले जात नाहीत).
परिपक्वता लाभांबाबत महत्त्वाचे मुद्दे
- घटक: परिपक्वतेच्या वेळी मिळणारी रक्कम खालील गोष्टींचा समावेश असते, मूळ विमा रक्कम (Sum Assured) + जमा झालेले बोनस (Vested Bonuses) + अंतिम बोनस (Final Bonus, असल्यास)
- भरणा पद्धत (Payment Mode): परिपक्वतेची रक्कम एकरकमी (Lump-sum) स्वरूपात मिळते, किंवा इच्छेनुसार हप्त्यांमध्ये (5, 10 किंवा 15 वर्षे) देखील घेता येते.
- परिपक्वतेनंतरचे संरक्षण (Post-Maturity Cover): पॉलिसी मुदतीनंतरही जीवन विमा संरक्षण सुरूच राहते.
जर परिपक्वतेनंतर विमाधारकाचा मृत्यू झाला, तर मूळ विमा रक्कम (Sum Assured) कुटुंबाला दिली जाते.
महत्त्वाची वैशिष्ट्ये आणि पात्रता
1. दुहेरी लाभ रचना (Dual Benefit Structure): ही योजना एक सहभागी एंडोमेंट-कम-होल-लाईफ योजना आहे. यामध्ये तुम्हाला कालावधीच्या अखेरीस बचतीचा लाभ (Endowment Benefit) मिळतो आणि वयाच्या 100 व्या वर्षापर्यंत जीवन विमा संरक्षण देखील कायम असते.
2. बोनस (Bonuses): ही एक नफा सहभागी योजना (With-Profits Policy) आहे, त्यामुळे एलआयसीच्या नफ्यातून विमाधारकास वाटा मिळतो. एलआयसी दर वर्षी प्रति ₹1,000 विमा रकमेवर साधा रिव्हर्जनरी बोनस जाहीर करते. याशिवाय, परिपक्वता किंवा मृत्यूवेळी अंतिम बोनस (Final Additional Bonus) देखील जाहीर केला जातो. परिपक्वतेच्या वेळी सर्व जमा असलेले बोनस मिळतात.
3. प्रीमियम अटी (Premium Terms): प्रीमियम तुम्ही वार्षिक, सहामाही, त्रैमासिक किंवा मासिक स्वरूपात भरू शकता (किंवा पगारातून थेट वजावटही करता येते). प्रीमियम भरण्याचा कालावधी हा पॉलिसीच्या मुदतीइतकाच असतो. संपूर्ण लाभ मिळवण्यासाठी सर्व प्रीमियम वेळेवर भरावे लागतात.
4. लवचिक परतफेड पर्याय (Flexible Payout): परिपक्वतेच्या वेळी मिळणारी एकरकमी रक्कम तुम्ही हप्त्यांमध्येही घेऊ शकता, 5, 10 किंवा 15 वर्षांमध्ये. यामुळे तुमच्या गरजेनुसार रक्कम घेण्याचे स्वातंत्र्य मिळते.
5. कर्ज सुविधा (Loan Facility): पॉलिसीला सरेन्डर व्हॅल्यू (Surrender Value) प्राप्त झाल्यानंतर (साधारणतः 2–3 वर्षांनंतर), तुम्ही त्या मूल्याच्या एका टक्केवारीपर्यंत कर्ज घेऊ शकता. म्हणजेच परिपक्वतेच्या आधी गरज पडल्यास तुमच्याकडे निधी मिळवण्याचा पर्याय उपलब्ध असतो.
6. ऐच्छिक रायडर्स (Optional Riders): तुम्ही या पॉलिसीमध्ये अपघाती मृत्यू किंवा अपंगत्व रक्षणासाठी अतिरिक्त रायडर्स जोडू शकता. यामुळे विमा संरक्षण अधिक मजबूत व व्यापक होतं.
पात्रता निकष
एलआयसी जीवन आनंद योजना खरेदी करण्यासाठी व्यक्तीने वयोमर्यादा व कालावधीच्या सर्व अटी पूर्ण केलेल्या असाव्यात. यामध्ये सामान्यत खालील निकष लागू होतात: Jeevan Anand Plan 149 Maturity
- किमान प्रवेश वय: 18 वर्षे
- कमाल प्रवेश वय: 50 वर्षे (शेवटचा वाढदिवस
- किमान मूळ विमा रक्कम (Sum Assured): ₹2,00,000
- कमाल रक्कम: कोणतीही मर्यादा नाही
- पॉलिसी कालावधी (Policy Term): 15 ते 35 वर्षे (1 वर्षाच्या पटीत निवड)
- परिपक्वता वय (Maturity Age): कमाल 75 वर्षे (शेवटचा वाढदिवस मान्य)
- प्रीमियम भरण्याचा कालावधी: सामान्यतः पॉलिसी कालावधीइतकाच
- प्रीमियम भरण्याचे पर्याय: वार्षिक, सहामाही, त्रैमासिक, मासिक
हे सर्व निकष, हि योजना विविध प्रकारच्या विमाधारकांसाठी उपयुक्त आणि एलआयसीसाठी देखील आर्थिकदृष्ट्या व्यवहार्य ठेवण्यासाठी निश्चित केले आहेत.
उदाहरण:
समजा, श्री शर्मा यांनी वयाच्या 30 व्या वर्षी एक जीवन आनंद योजना घेतली: Jeevan Anand Plan 149 Maturity
- विमा रक्कम (Sum Assured): ₹20,00,000
- पॉलिसी कालावधी: 25 वर्षे
- प्रीमियम कालावधी: 25 वर्षे
- प्रीमियम: ₹94,172 Per year × 25 = ₹23,54,300
गृहित धरूया की: Jeevan Anand Plan 149 Maturity
- दरवर्षी साधा बोनस (Reversionary Bonus) = ₹50 प्रति ₹1,000 विमा रक्कम
- अंतिम बोनस (Final Bonus) = ₹9,00,000
बोनसची गणना: Jeevan Anand Plan 149 Maturity
- दरवर्षी बोनस = ₹2,000 × ₹50 = ₹1,00,000
- 25 वर्षांतील बोनस = ₹1,00,000 × 25 = ₹25,00,000
- अंतिम बोनस = ₹9,00,000
Jeevan Anand Plan 149 Maturity परिपक्वता रक्कम = ₹20,00,000 (मूळ विमा) + ₹25,00,000 (बोनस) + ₹9,00,000 (अंतिम बोनस) = ₹54,00,000
(टीप: ही फक्त उदाहरणासाठी घेतलेली रक्कम आहे. प्रत्यक्ष बोनस दर एलआयसीच्या नफ्यावर अवलंबून असतात. प्रत्यक्ष लाभ किती मिळेल, यासाठी तुमच्या पॉलिसीच्या लाभ पत्रकात किंवा खरेदी वेळी दिलेल्या ‘बेनिफिट इलस्ट्रेशन’मध्ये संभाव्य बोनस दर व अंदाजित परिपक्वता रक्कम स्पष्ट दिलेली असते)
परिपक्वतेची रक्कम कशी मिळते?
जेव्हा तुमची जीवन आनंद योजना परिपक्व होते, तेव्हा एलआयसी एका ठराविक प्रक्रियेनुसार रक्कम देतो: Jeevan Anand Plan 149 Maturity
1. पूर्वसूचना (Advance Notice): मॅच्युरिटी अगोदर सुमारे 6 महिने आधी, एलआयसी शाखेमार्फत विमाधारकास पत्र पाठवले जाते. त्यात परिपक्वतेची तारीख व देय रक्कम आणि आवश्यक कागदपत्रांची यादी दिली जाते, जेणेकरून ग्राहक आवश्यक कागदपत्रांची तयारी करू शकेल.
2. आवश्यक कागदपत्रे (Required Documents): रक्कम मिळवण्यासाठी काही कागदपत्रे सादर करावी लागतात, भरलेला डिस्चार्ज फॉर्म, मूळ पॉलिसी बॉन्ड, NEFT फॉर्म (बँक खात्याचे तपशील), KYC दस्तऐवज (पॅन कार्ड, आधार इत्यादी), एलआयसीने आता ऑनलाइन दस्तऐवज सादर करण्याची सुविधाही उपलब्ध करून दिली आहे.
3. प्रक्रिया आणि भरणा (Processing & Payment): सर्व कागदपत्रे प्राप्त झाल्यानंतर एलआयसी ती तपासते व प्रोसेस करते, जेणेकरून मॅच्युरिटीच्या दिवशीच रक्कम थेट बँक खात्यात जमा करता येईल. हि रक्कम आपणास NEFT द्वारे आपल्या बँक खात्यामध्ये दिली जाते, फक्त खात्याची माहिती अद्ययावत आणि KYC पूर्ण असणे आवश्यक आहे.
4. सोप्या रकमेवर प्रक्रिया सुलभ (Simplified Release): ₹2,00,000 पर्यंतच्या परिपक्वतेच्या रकमेवर, एलआयसी कागदपत्रे सादर करण्याच्या अटी सुलभ करते. अशा परिस्थितीत, डिस्चार्ज फॉर्म किंवा मूळ पॉलिसी सादर करण्याची गरज नसते. (₹2 लाखांपेक्षा अधिक रकमेकरिता सर्व कागदपत्रे सादर करणे बंधनकारक असते.)
जर तुम्ही तुमचे संपर्क व बँक तपशील अद्ययावत ठेवले, आणि डिस्चार्ज फॉर्म व NEFT फॉर्म वेळेवर सादर केला,
तर तुम्हाला परिपक्वतेच्या दिवशीच रक्कम थेट बँकेत जमा होते. ही प्रक्रिया सुरक्षित, पारदर्शक आणि वेळेवर रक्कम देणारी आहे, जीवन आनंद पॉलिसीचा हा एक प्रमुख लाभ मानला जातो.
इन्कम टॅक्स
सध्याच्या भारतीय कर कायद्यानुसार, जीवन विमा पॉलिसीच्या परिपक्वतेनंतर मिळणारी रक्कम (मूळ विमा रक्कम + बोनस) महसूल कर कायदा, 1961 च्या कलम 10(10D) अंतर्गत पूर्णपणे करमुक्त असते. याचा अर्थ असा की तुम्हाला परिपक्वतेच्या वेळी मिळणारी संपूर्ण रक्कम करमुक्त असते.
मुख्य अटी: Jeevan Anand Plan 149 Maturity
1. प्रीमियम ते विमा रक्कम गुणोत्तर (Premium-to-Sum Assured Ratio): जर तुमची पॉलिसी 1 एप्रिल 2012 नंतर घेतली असेल, तर दरवर्षीचा प्रीमियम विमा रकमेच्या 10% पेक्षा जास्त नसावा. जर पॉलिसी एप्रिल 2003 ते मार्च 2012 दरम्यान घेतली असेल, तर ही मर्यादा 20% पर्यंत आहे. जीवन आनंद योजना 149 ही जरी 2012 पूर्वी सुरू झाली असली, तरी बऱ्याचशा पॉलिसी नंतरच्या काळात खरेदी केल्या गेल्या असल्यामुळे 10% नियम लागू होतो.
2. बोनस करमुक्त असतो: परिपक्वतेच्या वेळी मिळणारा संपूर्ण बोनस व अंतिम बोनस देखील करमुक्त असतो, कारण तोच एकंदर विमा परताव्याचा भाग असतो.
3. मृत्यू लाभ नेहमी करमुक्त: जर प्रीमियम-to-SA नियमाचे उल्लंघन झाले असले, तरी मृत्यू लाभ (Nominee ला मिळणारी रक्कम) 10(10D) अंतर्गत पूर्णपणे करमुक्त राहतो.
बहुतेक सर्व जीवन आनंद प्लॅन 149 पॉलिसीधारक 10% मर्यादा पूर्ण करतात, त्यामुळे त्यांची परिपक्वता रक्कम करमुक्तच असते. (₹1.5 लाख पर्यंत प्रीमियम सवलत 80C अंतर्गतही लागू होते.)
जीवन आनंद परिपक्वता रचनेचे फायदे: Jeevan Anand Plan 149 Maturity
- हमी असलेली मूळ रक्कम: परिपक्वतेच्या वेळी मूळ विमा रक्कम निश्चित मिळते, जी मूलभूत सुरक्षितता देते.
- बोनसचा फायदा: सहभाग असलेल्या योजनेमुळे सालाबाद प्रमाणे बोनस वाढतो. ऐतिहासिकदृष्ट्या जीवन आनंद योजना बोनसच्या बाबतीत स्थिर आणि विश्वासार्ह राहिली आहे.
- दुहेरी लाभ: परिपक्वतेला एकरकमी रक्कम मिळते आणि वयाच्या 100 वर्षांपर्यंत विमा संरक्षणही चालू राहते.
- कर सवलती (Tax Efficiency): 10(10D) अंतर्गत परतावा करमुक्त आणि 80C अंतर्गत प्रीमियमवर सवलत.
- कर्ज सुलभता: 2-3 वर्षांनंतर पॉलिसीवर कर्ज घेता येते, त्यामुळे अचानक निधीची गरज भागवता येते.
- लवचिक परतफेड पर्याय: परिपक्वता रक्कम एकरकमी घेण्याऐवजी 5, 10, किंवा 15 वर्षांच्या हप्त्यांमध्येही मिळवता येते.
जीवन आनंद योजनेचे काही तोटे: Jeevan Anand Plan 149 Maturity
- परतावा पूर्णपणे हमीशीर नाही: केवळ मूळ विमा रक्कम हमी असते, बोनस दर दरवर्षी एलआयसीच्या कामगिरीवर अवलंबून बदलतात. आर्थिक मंदीच्या काळात बोनस कमी होतो.
- मर्यादित वाढ (Moderate Growth): ऐतिहासिकदृष्ट्या Internal Rate of Return (IRR) बाजारातील इतर गुंतवणुकींपेक्षा मध्यम राहिला आहे. महागाई व वाढत्या गरजांच्या तुलनेत परिपक्वतेची रक्कम अपुरी वाटू शकते.
- परिपक्वतेपूर्वी लिक्विडिटी कमी: जर पॉलिसी लवकर सोडली, तर गॅरंटीड सरेण्डर व्हॅल्यू (3 वर्षांनंतर) ही फक्त सुमारे 30% प्रीमियम इतकीच असते. स्पेशल सरेण्डर व्हॅल्यू जरी थोडी जास्त असली, तरी ती अजूनही कमीच असते. “काही प्रकरणांमध्ये, एकूण प्रीमियमपेक्षा कमी रक्कम परत मिळू शकते.”
- लवचिकता मर्यादित: प्रीमियम निश्चित असतो. ULIP किंवा म्युच्युअल फंडप्रमाणे कधीही पैसे काढता येत नाहीत.
Jeevan Anand Plan 149 Maturity
जीवन आनंद योजना 149 ही एक विश्वासार्ह व सुरक्षित योजना आहे, विशेषतः कमी जोखीम घेणाऱ्या गुंतवणूकदारांसाठी.
तुम्हाला हमी मिळणारा परतावा, बोनसचा फायदा आणि आजीवन विमा संरक्षण मिळतो. मात्र, जर तुम्हाला अधिक परतावा व लवचिकता हवी असेल, तर इतर गुंतवणूक पर्याय शोधावे लागू शकतात.
सर्वसाधारणपणे ही योजना त्या व्यक्तींसाठी आदर्श ठरते, ज्यांना हमी लाभांसह स्थिर, करमुक्त परतावा आणि आयुष्यभर कवच हवे आहे. तुमच्या आर्थिक गरजेनुसार ही योजना योग्य आहे का हे पाहण्यासाठी अधिकृत इलस्ट्रेशन पाहा आणि आयुर्विमा सल्लागाराशी संपर्क साधा.
Jeevan Anand Plan 149 Maturity संदर्भ: एलआयसी प्रॉडक्ट ब्रॉशर: www.licindia.in
Table of Contents