Ujjwala gas connection: भारतातील गरीब कुटुंबांसाठी 1 मे 2016 हा दिवस ऐतिहासिक ठरला. याच दिवशी प्रधानमंत्री नरेंद्र मोदी यांनी ‘प्रधानमंत्री उज्ज्वला योजना’ सुरू केली, जी आज देशभरातील 10.33 कोटींहून अधिक लाभार्थ्यांच्या आयुष्याचा भाग बनली आहे. ही योजना गरिबांना स्वच्छ इंधन, म्हणजेच LPG गॅस, स्वस्त दरात मिळावे या हेतूने सुरू करण्यात आली.
दिल्लीसारख्या शहरात जिथे एक सिलेंडर 853 रुपयांचा आहे, तिथे उज्ज्वला योजनेच्या लाभार्थ्यांना तो फक्त 550 रुपयांत मिळतो. ही योजना भारतातील सामाजिक समता आणि आरोग्यवर्धक जीवनशैलीसाठी एक क्रांतिकारी पाऊल मानली जाते.
उज्ज्वला योजनेचा हेतू
गावागावांतील आणि शहरांतील गरीब महिलांना अनेक वर्षांपासून चुलीवर स्वयंपाक करताना धुरामुळे, डोळ्यांना आणि फुफ्फुसांना त्रास होतो. अशा महिलांसाठी LPG हा केवळ इंधन नाही, तर आरोग्यदायी जीवनशैलीकडे नेणारा मार्ग आहे. उज्ज्वला योजनेचा उद्देश म्हणजे गरीब आणि वंचित महिलांना सुरक्षित, स्वच्छ व सुलभ इंधनाचा पर्याय देणे. 2025 पर्यंत ही योजना 10.33 कोटी लाभार्थ्यांपर्यंत पोहोचली आहे, हे या योजनेच्या प्रभावी अंमलबजावणीचे प्रतिक आहे.
योजनेमुळे महिलांना वेळ, आरोग्य आणि स्वयंपाकातील सुलभता या तिन्ही गोष्टीत बदल जाणवतो आहे. स्वयंपाक करताना होणारा धूर टळल्याने डोळ्यांचे आणि श्वसनाचे आजार कमी झाले आहेत आणि हे WHO आणि IEA सारख्या जागतिक संस्थांनीही मान्य केले आहे.
उज्ज्वला योजना 2.0
पहिल्या टप्प्यातील अपूर्व यशानंतर, सरकारने ऑगस्ट 2021 मध्ये उज्ज्वला योजना 2.0 सुरू केली. या टप्प्याचे उद्दिष्ट होते, जानेवारी 2022 पर्यंत आणखी 1 कोटी गॅस कनेक्शन देणे. या टप्प्यात सरकारने नोंदवलेली उल्लेखनीय कामगिरी म्हणजे डिसेंबर 2022 पर्यंत 1.60 कोटी नवीन गॅस कनेक्शन वितरित करण्यात आले.
या टप्प्यातील खास वैशिष्ट्य म्हणजे ‘ईझी डॉक्युमेंटेशन’. म्हणजेच आता लाभार्थ्यांना राशन कार्ड किंवा पत्त्याचा पुरावा द्यावा लागत नाही. फक्त एक सेल्फ डिक्लरेशन फॉर्म पुरेसा आहे. त्यामुळे एका राज्यातून दुसऱ्या राज्यात स्थलांतरित झालेल्या कुटुंबांनाही या योजनेचा लाभ घेता येतो.
फक्त 550 रुपयांत LPG सिलेंडर
सध्या LPG सिलेंडरचे दर देशागणिक खूप वेगवेगळे आहेत. उदाहरणार्थ:
- दिल्ली: ₹853
- पाकिस्तान: ₹1094
- नेपाळ: ₹1206
- श्रीलंका: ₹1231
परंतु उज्ज्वला योजनेमुळे भारतातील गरीब कुटुंबांना हा सिलेंडर केवळ ₹550 मध्ये मिळतो. यामुळे इतर देशांच्या तुलनेत भारतातील गरीब महिलांना स्वच्छ इंधन स्वस्त दरात मिळत आहे, हे अत्यंत अभिमानास्पद आहे.
कोण पात्र आहे?
पात्रता तपासण्यासाठी काही महत्त्वाचे निकष आहेत. खालील वर्गांतील नागरिक उज्ज्वला योजनेसाठी अर्ज करू शकतात:
- Below Poverty Line (BPL) कुटुंबे
- अनुसूचित जाती (SC)
- अनुसूचित जमाती (ST)
- अती मागासवर्ग (OBC)
- प्रधानमंत्री आवास योजना अंतर्गत लाभार्थी
याशिवाय, अर्ज करणारी व्यक्ती ही कुटुंबातील महिला असणे आवश्यक आहे. कारण गॅस कनेक्शन फक्त महिला सदस्याच्या नावेच दिला जातो. जर कुटुंबात महिला नसतील तर त्या कुटुंबास योजनेचा लाभ मिळणार नाही.
अर्ज कसा करायचा?
उज्ज्वला योजनेसाठी अर्ज करण्यासाठी तुम्ही खालीलपैकी कोणतीही एक पद्धत वापरू शकता:
ऑनलाईन अर्ज: Ujjwala gas connection
- pmuy.gov.in या अधिकृत संकेतस्थळाला भेट द्या
- अर्ज फॉर्म डाउनलोड करा
- फॉर्ममध्ये आवश्यक माहिती भरा
- आवश्यक कागदपत्रे जोडा
- नजीकच्या गॅस वितरक कार्यालयात सादर करा
ऑफलाईन अर्ज: Ujjwala gas connection
- जवळच्या भारत गॅस / HP गॅस / इंडेन गॅस वितरकाकडे भेट द्या
- तिथून अर्ज फॉर्म घ्या
- माहिती भरून, आधार कार्ड, ओळखपत्र, बँक पासबुक जोडून सबमिट करा
सर्वाधिक उज्ज्वला लाभार्थी राज्य
2025 च्या माहितीनुसार, सर्वाधिक उज्ज्वला कनेक्शन खालील राज्यांनी दिले आहेत: Ujjwala gas connection
| राज्य | कनेक्शनची संख्या |
| उत्तर प्रदेश | 1.85 कोटी |
| पश्चिम बंगाल | 1.23 कोटी |
| बिहार | 1.16 कोटी |
| मध्य प्रदेश | 88.4 लाख |
| राजस्थान | 73.83 लाख |
ही आकडेवारी दर्शवते की ही योजना विशेषतः ग्रामीण भागात किती प्रभावीपणे राबवली जात आहे.
आंतरराष्ट्रीय पातळीवर गौरव
उज्ज्वला योजनेला केवळ देशांतर्गतच नव्हे, तर आंतरराष्ट्रीय स्तरावरही भरभरून प्रतिसाद मिळाला आहे. इंटरनॅशनल एनर्जी एजन्सीचे कार्यकारी संचालक फतीह बिरोल यांनी म्हटले आहे की, ही योजना महिलांच्या आरोग्य रक्षणासाठी आणि पर्यावरण सुधारण्यासाठी एक ‘स्मार्ट इन्व्हेस्टमेंट’ आहे.
तसेच, WHO ने 2018 मध्ये स्पष्ट केले होते की भारत उज्ज्वला योजनेसारख्या कार्यक्रमांतून प्रदूषणाच्या समस्येशी साक्षात झुंज देत आहे आणि त्यातून लाखो महिलांचे जीवनमान सुधारले आहे.
Ujjwala gas connection
उज्ज्वला योजना ही केवळ गॅस कनेक्शन देणारी योजना नाही. ती एक सामाजिक क्रांती आहे – गरीब महिलांच्या डोळ्यांमधील धुराळा दूर करून त्यांना एक आरोग्यदायी, सशक्त आणि सन्मानजनक जीवनशैली देणारी योजना आहे.
या योजनेंतर्गत गॅस मिळवणे आता सोपे झाले आहे. कमीत कमी कागदपत्र, सोपी प्रक्रिया आणि स्वस्त दरामुळे देशातील प्रत्येक गरजू कुटुंबासाठी उज्ज्वला योजना एक आशेचा किरण ठरते आहे. तुम्ही अजूनही या योजनेचा लाभ घेतला नसेल, तर आजच अर्ज करा आणि आपल्या घरात स्वच्छ इंधनाचा प्रकाश आणा.
Ujjwala gas connection External Resources: उज्ज्वला योजनेचे अधिकृत संकेतस्थळ: pmuy.gov.in
Table of Contents